Organska politička povezanost levičara sa radničkim pokretom omogućava levoj političkoj analizi da bude klasna analiza, da aktuelna domaća i svetska politička dešavanja objašnjava njihovim uticajem na položaj radničke klase i da svoje politički program gradi na pozicijama koje vode ka jačanju radničke klase, slabljenju buržoazije i prevazilaženju kapitalističkih društvenih odnosa. Povratno, klasna analiza upućuje levičare na organsko političko jedinstvo sa radničkim pokretom, koje je omogućeno sve većim svrstavanjem radnika u redove levičarske organizacije u čijem programu vide unapređivanje vlastitog kvaliteta života. Klasna analiza i organsko jedinstvo levičarskih organizacija sa radničkom klasom se, dakle, uzajamno uzrokuju i pospešuju. Nasuprot tome, njihovo razdvajanje vodi ka otuđenosti levičara od masa, što, dalje, vodi ka političkoj dezorijentaciji i jednih i drugih, te ka daljoj dominaciji vladajuće klase i njenog poretka.
Citiranje vrabaca
Restauracija kapitalizma u našoj zemlji i drugim dotadašnjim deformisanim radničkim državama dovela je društvo u stanje trajnih socijalnih sukoba. Raspršena je nada da će državna i društvena preduzeća osavremeniti proizvodnju, zaposliti nove radnike i starima pružiti veće zarade i, umesto nje, sve brže i sve bezobzirnije pogoršanje kvaliteta života radne većine nametalo je pružanje otpora novim odnosima kao pitanje golog opstanka.
Izbijanje svetske kapitalističke krize, kojoj se, uprkos čestim najavama, i dalje ne vidi izlaz (i to jer izlaza verovatno nema, a ne jer je tik iza ugla) jasno je pokazalo da „demokratske promene“ krajem 2000. ne donose obećani prosperitet i dugo očekivano prevazilaženje različitih društvenih sukoba i nasleđenog istorijskog balasta. Naprotiv, one doprinose njihovom produbljivanju i okoštavanju, te da je to očigledno deo šablona koji se može primetiti u svakoj državi koja je pošla „evropskim putem“, dok suprotan razvoj događaja nije zabeležen nigde. Postavilo se pitanje objašnjenja uzroka krize i, još važnije, načina na koji je moguće te uzroke otkloniti i trajno prevazići ekonomski i civilizacijski sunovrat koji je uzeo maha širom sveta. Shodno tome, glasovi sa levice počinju da nalaze sve brojniju i sve zainteresovaniju publiku. Međutim, u vremenu kada je kapitalistički sistem toliko diskreditovan da bi masovan pokret radničke klase mogao istorijski lako da ga sruši, levica se otkrila kao jedna od najvećih i najtragičnijih „žrtava tranzicije“, posve nespremna da pruži konsolidovan i pobedonosan odgovor na antiradničku ofanzivu koju upravo sprovodi kapital. Jedan od razloga jeste svojevrsna konfuzija oko toga šta se smatra levicom i zašto.
Naime, danas je pitanje levičarstva postalo stvar mode ili unosnog trenda na tržištu ideja, pogodnog za eksploataciju od jednog broja političkih organizacija. Tako smo dobili vojnike kapitalističke tranzicije – bilo ideološke oficire, bilo birokratske pešadince – koji se danas na sav glas kite svojim levičarstvom i ističu kako su levičarske ideje nešto čemu su uvek bili privrženi i za šta su se zalagali (samo, valjda, ne znaju šta im bi u poslednjih 20 godina). Levičarima ili bliskima levici sebe danas smatraju desničarske pojave poput Vesne Pešić, Zagorke Golubović, Nebojše Popova, Vladimira Ilića. Čak se i Borko Stefanović, bivši parlamentarni prašinar Demokratske stranke danas prodaje za levičara i osniva, ni manje ni više, nego Levicu Srbije.
Šta se podrazumeva pod levicom
Sam izraz „levica“ je nastao posve slučajno, odražavajući raspored sedenja u francuskoj Nacionalnoj ustavotvornoj skupštini 1789, gde su republikanci sedeli na levoj, a konzervativni elementi, koji su želeli da očuvaju apsolutnu monarhiju, na desnoj strani u odnosu na predsedavajućeg, dok su u centru bili pobornici opstanka monarhije uz izvršene ustavne reforme, po ugledu na Veliku Britaniju. Levičari su, tako, oni koji žele fundamentalnu društvenu promenu, u korist većine stanovništva – što podrazumeva veće učešće masa u političkom životu i preraspodelu bogatstva u korist širih društvenih slojeva, dok su desničari, pak, oni koji žele da očuvaju aktuelni društveni poredak, u prvom redu aktuelne svojinske odnose i privilegije vladajuće klase. Centar je, po pravilu, samo malo fleksibilniji deo desnice.
Podela političkih opcija na levicu i desnicu odražava, stoga, klasne interese koje zastupa neka politička grupacija, gde se levica nalazi na strani eksploatisanih klasa i zahteva promenu društvenih odnosa u skladu sa novim stupnjem razvoja proizvodnih snaga, dok se desnica nalazi na strani eksploatatora i teži očuvanju postojećih društvenih odnosa – čak i po cenu veštačkog zaustavljanja ili kočenja daljeg razvoja proizvodnih snaga.
Shodno tome, politički argumenti levice se, po pravilu, pozivaju na naučna i tehnološka dostignuća i primenjuju kritički pristup svetu, dok se desnica, pak, poziva na ustanovljene tradicionalne vrednosti, insistirajući na univerzalnom karakteru važećih moralnih normi i aktuelnog pravnog poretka, pripisujući im svetost ili prirodnost. Sa razvojem kapitalističkih društvenih odnosa, podela na levicu i desnicu više nije bila podela na mornarhiste i republikance, na pristalice feudalizma i pristalice građanskog društva, već prati novi klasni sukob, proistekao iz kapitalističkih odnosa – sukob radnika i kapitalista. Postoje, dakle, dve faze u razvoju levice – prva, građanska, i druga, radnička.
Dok je građanska levica za svog neprijatelja imala stalešku monarhiju, feudalizam i ideološko nasleđe srednjeg veka, oličeno u ideologiji hrišćanstva, radnička levica za svog neprijatelja ima buržoasku državu, tržišnu ekonomiju i heterogen skup buržoaskih ideologija, koje povezuje nacionalizam.[1] Dok su građansku levicu karakterisali u prvom redu sekularizam, liberalizam i borba za ljudska i građanska prava u okviru nacionalne države, radničku levicu u prvom redu karakterišu socijalističke ideje, borba za ograničavanje – i na posletku ukidanje – privatne svojine nad sredstvima za proizvodnju. Dok je građanska levica imala za cilj političku emancipaciju i ukidanje staleža – ostvarivanje demokratskih ideala u funkcionisanju države, radnička levica ima za cilj opšte ljudsku emancipaciju, koja se može postići samo ukidanjem klasnog društva kao takvog, gde se svaka državna vlast, pa i ona demokratska, prepoznaje kao mehanizam jedne klase za ugnjetavanje ostalih klasa i teži se njenom ukidanju.
Ono što je zajednički imenilac ove dve vrste, ili, bolje rečeno, dve faze u razvoju levice, jeste činjenica da su, u epohi kada su nastale, obe bile jezgro oko kojeg se okupljaju revolucionarne snage, jezgro koje politički artikuliše sve glasniju i sve silovitiju pobunu proizvodnih snaga protiv proizvodnih odnosa.[2] Shodno tome, politička opcija se može smatrati levičarskom u strogom smislu samo ukoliko ima revolucionarni program, ukoliko teži da raskine postojeće društvene odnose i zameni ih odnosima koji bolje odgovaraju novonastalom stepenu razvoja proizvodnih snaga.
Levica i klasa
Pitanje levice je, dakle, neodvojivo od pitanja klase. Uz levicu najvećim delom staju pripadnici onih klasa kojima postojeći poredak najmanje nudi – sitna buržoazija i gradska sirotinja u vreme Francuske revolucije, a u kapitalizmu radnička klasa i oni elementi srednje klase koji su najviše pritisnuti kapitalizmom i koji se za svoje materijalne interese bore sa pozicija radničke klase.
Međutim, treba imati u vidu da je gornji prikaz samo skica i da u praksi postoji veliki broj nijansi i prelaznih oblika koje je levica poprimila i koje još uvek poprima u svojoj evoluciji od ideja radikalne sitne buržoazije do ideja revolucionarne radničke klase. Vladajuće misli su misli vladajuće klase (Marks), pa tako ni politička misao levice nije nekakvim neprobojnim zidom odvojena od vladajućih misli. Naprotiv, sitnoburžoasko nasleđe je balast kojeg se radnička levica do danas nije mogla otresti. Štaviše, to je nasleđe koje je u više navrata odnelo pobedu nad radikalnijim, socijalističkim idejama.
Uzroka tome ima više. Prvi i osnovni je, svakako, činjenica da se na čelu radničkog pokreta po pravilu nalaze pripadnici srednje klase, odnosno njenog progresivnog dela, koji svoje interese vezuje za interese radnika. Taj deo srednje klase možemo ugrubo podeliti na dva skupa: one koji svojim obrazovanjem zadržavaju srednjeklasni socijalni status, ali svojim životnim standardom i prisiljenošću da zarađuju kao najamni[3] radnici bivaju gurnuti u klasnu borbu na strani proleterijata i one koji su izvorno bili pripadnici radničke klase, ali su dospevanjem na rukovodeće položaje u radničkom pokretu izgubili svoju proizvodnu ulogu i postali administratori radničkih organizacija.
Ovde treba razumeti da nisu svi rukovodioci radničkog pokreta ujedno i pripadnici srednje klase, uprkos tome što svi obavljaju određene administrativne zadatke. Naprotiv, kvalitet rukovodstva radničkih organizacija (u prvom redu političkih organizacija, radničkih partija) ogleda se u sposobnosti i spremnosti rukovodstva na poseban vid proizvodnog rada – na proizvodnju revolucionarne teorije kao preduslova za revolucionarnu praksu, to jest na obrazovanje pripadnika radničkog pokreta i građenje kadrova.[4] Sa rukovodstvom koje prepoznaje neophodnost građenja kadrova i koje je sposobno da ih izgradi na pravi način, radnički pokret je u istorijski kratkom roku postizao ogromne uspehe, poput osnivanja Međunarodnog udruženja radnika pod vođstvom Marksa i Engelsa , podizanja Uskršnjeg ustanka 1916. pod Džejmsom Konolijem, ili uspešnog započinjanja Oktobarske revolucije 1917. godine pod vođstvom Lenjina i Trockog. Značaj teorijskog doprinosa partijskog vođstva se ogleda i u činjenici da su komunističke partije Jugoslavije i Kine, uprkos staljinizaciji i uprkos opadanju kvaliteta kadrova usled Staljinovih čistki, uspele da podignu revolucije pod veoma teškim uslovima, bazirajući se na teorijskoj građi koju su im ostavili osnivači komunističkog pokreta u njihovim zemljama, poput Dimitrija Tucovića[5] i Čen Dušijaua.
Ono što je gore pomenute pripadnike srednje klase učinilo liderima revolucionarnih radničkih pokreta, pored nesporne političke genijalnosti koju su pokazali – čak i pre nje – jeste činjenica da su tokom svog rada uvek bili povezani sa bazom, što su organizacije u čijem su rukovođenju učestvovali sačinjavale organsko političko jedinstvo sa masovnim organizacijama radničke klase, u toj meri da je politika njihovih partija uživala nesporan status političkog izražaja interesa i težnji kako radničke klase u njihovim zemljama, tako i radničke klase čitavog sveta. Bez ovog organskog jedinstva sa najširim slojevima radničke klase, njihova politička genijalnost i pronicljivost bi dala samo sterilne plodove akademskih posmatrača – teoretičara bez zaključaka, kojima su dovitljiva pitanja i elegantni izrazi značajniji od konkretnih praktičnih posledica teorijskog rada.
Značaj ove povezanosti levice i najširih slojeva radništva se ne može preceniti. To potvrđuje i činjenica da su čak i slabiji partijski kadrovi, preostali iz staljinističkih čistki, sa analizom koja je često bila manjkava i neretko i potpuno pogrešna, sa izrazito štetnim posledicama po revoluciju, svejedno uspevali da uspešno podignu radničke revolucije i da time unaprede kvalitet života desetina miliona ljudi – pogledajmo samo uspehe Tita, Mao Cetunga ili Abdulaha Odžalana. Čak i političar koji je počeo kao pripadnik buržoaske levice par excellence, Fidel Kastro, izvorno liberalno orijentisani pravnik, prešao je na revolucionarne komunističke pozicije usled vođenja masovnog ustaničkog pokreta, pred koji se, kao jedini način da se ostvare obećanja data masama, nametnula proleterska revolucija.
Organska politička povezanost levičara sa radničkim pokretom omogućava levoj političkoj analizi da bude klasna analiza, da aktuelna domaća i svetska politička dešavanja objašnjava njihovim uticajem na položaj radničke klase i da svoje politički program gradi na pozicijama koje vode ka jačanju radničke klase, slabljenju buržoazije i prevazilaženju kapitalističkih društvenih odnosa. Povratno, klasna analiza upućuje levičare na organsko političko jedinstvo sa radničkim pokretom, koje je omogućeno sve većim svrstavanjem radnika u redove levičarske organizacije u čijem programu vide unapređivanje vlastitog kvaliteta života. Klasna analiza i organsko jedinstvo levičarskih organizacija sa radničkom klasom se, dakle, uzajamno uzrokuju i pospešuju. Nasuprot tome, njihovo razdvajanje vodi ka otuđenosti levičara od masa, što, dalje, vodi ka političkoj dezorijentaciji i jednih i drugih, te ka daljoj dominaciji vladajuće klase i njenog poretka.
Ova otuđenost levičarskih organizacija, pod dominacijom srednjeklasne politike, do sada se javljala u četiri glavna oblika: socijaldemokratija, staljinizam, demokratski socijalizam i levi liberalizam, karakterističan za nevladin sektor. U ovom delu ćemo prikazati prva dva.
Socijaldemokratija – reformistička levica
Partije reformističke levice se još nazivaju i socijaldemokratskim i buržoaskim radničkim partijama jer ne izlaze iz okvira kapitalizma, već nastupaju kao njegovi popravljači. Reformistička levica nastaje iz potrebe radničkog pokreta da se organizuje, da osnuje masovne radničke partije. Određeni stepen birokratizacije je prirodan za svaku političku ili sindikalnu organizaciju. Sama činjenica da se proletarijat organizuje u partiju nije problematična - bez političkog organizovanja nema mogućnosti za pobedonosnu klasnu borbu. Međutim, ono što odlikuje reformističke partije jeste činjenica da njihovo rukovodstvo ne poseduje smisao za proporciju i perspektive, nije u stanju da ponudi sveobuhvatnu klasnu analizu, nastupa usko ekonomistički i partikularistički, boreći se za ove ili one konkretne mrvice, skakućući od odbrane interesa jedne grupe, to odbrane interesa druge, vrlo retko ih povezujući. Ove partikularne borbe, naravno, jesu korisne, ali predstavljaju privremena rešenja i stalno su u opasnosti od ukidanja čim se vladajuća klasa oseti dovoljno snažnom. Partikularne pobede jesu taktički značajne, ali svođenje strategije klasne borbe na njih jeste vođenje politike „od danas do sutra“, bez jasnog plana i bez konačnog cilja, čime je inicijativa prepuštena buržoaziji, koja svojim napadima diktira tempo i intenzitet odbrane od strane radnika.
Reformistička birokratija je takođe interesno odvojena od radničke baze, baš zato što ne poseduje dovoljno teorijsko znanje da bi shvatala koji je fundamentalni interes celokupne radničke klase, niti je pak u stanju da pojmi društvenu moć koju radništvo poseduje. Reformističku birokratiju uglavnom čine politički mediokriteti, koji su se izveštili u buržoaskoj politici i koji klasnu borbu vide kao trgovinu – oni su trgovci radničkim interesima. Ovo ne znači da svi pripadnici reformističkih partija u ove partije ulaze isključivo iz sebičnih i sitnih pobuda. Rad u masovnim reformističkim partijama, uglavnom u razvijenim kapitalističkim zemljama, praktikuju i komunisti, kao način da stupe u kontakt sa radikalnim slojevima radništva i da formirajući levu frakciju unutar ovih partija svoj program plasiraju dalje nego što bi bili u mogućnosti ostajući van struktura tih partija. Pored komunista, reformističke partije privlače i nemali broj dobronamernih i entuzijastičnih pojedinaca, koji ne vide drugi način da doprinesu poboljšanju stanja u kojem se društvo nalazi. Međutim, bez jasne perspektive, pod pritiscima rukovodstva i u atmosferi gde je osvajanje državnih funkcija jedino merilo uspeha, najveći broj ovih pojedinaca biva prinuđen da nizom kompromisa kapitulira pred dominantnom politikom reformističke partije i da, time, postane deo problema.
 |
| „Reformistički političari, ovi promućurni manipulatori, vešti intriganti i karijeristi, eksperti za parlamentarne i ministarske manevre, čim ih tok događaja izbaci iz sfere na koju su navikli, čim se nađu lice u lice sa trenutnim kontingentnostima, otkriju se kao potpune i stopostotne budale.“ - Lav Trocki |
Trgovački pristup klasnoj borbi, gde je sporazum ne samo prihvatljiv, već i najpoželjniji ishod, stavlja reformiste u položaj koji je vrlo povoljan za svakog trgovca – u položaj posrednika između dve strane koje bez njih ne mogu da komuniciraju. Iz tog položaja oni mogu da izvuku veliku materijalnu dobit, što ličnu, što za strukture kojima rukovode, pod uslovom da rade u interesu one strane koja može da im ponudi više. Budući da su to u kapitalizmu – kapitalisti, koji poseduju bogatstvo – reformistička birokratija se transformiše iz radničkih predstavnika pred kapitalistima u kapitalističke predstavnike među radnicima. Naravno, refomistička birokratija nikada ne napušta radnike u potpunosti jer bi time izgubila svoj posrednički položaj – ali ona tim spremnije izdaje radnike, što su oni u očajnijem položaju i što su zadovoljniji dobijanjem mrvica. Tamo gde vladajuća klasa nije u mogućnosti da obezbedi ni mrvice, reformistička birokratija ili biva raspuštena raznim političkim aktima, ili pak staje otvoreno na stranu vladajuće klase u poslednjem nastojanju da unovči ono što joj je ostalo od posredničke uloge – time što će apstraktne ideale, poput patriotizma i nacionalizma, kojima buržoazija pravda svoju vlast – predstaviti kao ključne za interese „čitavog naroda“ („nacionalni interes“) i gde će, kao „nacionalni pomiritelj“, ubediti jedan deo radnika da se odrekne svojih realnih interesa u korist zamišljenih, nacionalnih.
Nacionalni interesi nisu jedini način na koji reformistička birokratija uspeva da u drugi plan gurne klasni interes proletarijata. Pored nacionalizma, koji služi homogenizaciji proletarijata pod zastavom domaće buržoazije i cepkanju proletarijata, kao svetske klase, po nacionalnim linijama, i nacionalni proletarijat može biti cepkan od strane reformističke birokratije čitavim nizom partikularističkih ideologija, vezanih za partikularne reformske zahteve, poput zahteva za pravima žena, pravima manjina, LGBT pravima itd, gde se ovi sasvim legitimni i progresivni zahtevi, koriste u konzervativne svrhe, u svrhe čuvanja aktuelnog poretka time što se jedan vid emancipacije praktično i teorijski razdvaja od drugog, što se uvode lažni prioriteti zasnovani na sažaljenju i stepenu ugroženosti, umesto na istorijskoj ulozi i društvenoj moći. Tu se često fetišizuje marginalizacija – što je neka marginalizovana grupa manja, ili potlačenija, to je lakše učiniti za nju određene pomake, bilo da se život poboljšao za mali broj ljudi, bilo da se život za veći broj ljudi manje poboljšao, bilo da se za manji broj ljudi život manje poboljšao.
Ovakvo ponašanje možda ima određenog smisla dok se partija nalazi u opoziciji i ono i jeste istorijska posledica dugog delovanja levičara, socijaldemokrata, u opoziciji sistemu. Međutim, u trenutku kada reformisti dolaze na vlast, kada im se, dakle, otvara mogućnost da oni, kao vladajuća partija, sprovedu društvene promene u interesu njihove baze, oni tu mogućnost odbacuju i dolaze u šizofrenu poziciju radničke partije na vlasti – koja odbija da dovede radničku klasu na vlast. Socijaldemokratske partije koje su postale vladajuće, nastupale su i dalje kao opozicija, i to lojalna i konstruktivna opozicija unutar kapitalističkog sistema, gde su se ograničavale na pokušaje regulacije kapitalizma, uvek u granicama koje dopušta tržišna privreda. U trenucima kapitalističke krize, socijaldemokrate kapituliraju pred kapitalom, odbacujući čak i privid radničkih predstavnika i u potpunosti prihvatajući položaj predstavnika kapitala u redovima radničke klase. Ovakva politika za posledicu ima periodične izborne poraze reformističke levice i povratak na vlast partija koje otvoreno služe interesima krupnog kapitala, a čiji političari apeluju na resantiman masa usled izneverenih očekivanja od strane reformističke levice.
Staljinistička levica
Staljinistička birokratija suštinski funkcioniše isto kao reformistička birokratija, uz tu zadršku da je nju zatekla revolucionarna situacija i da ona svoj uspon do rukovodećih položaja duguje revoluciji, a uspon do privilegija koje se iz tih položaja mogu izvesti duguje krizi i ugroženosti revolucije spolja. Staljinistička birokratija, stoga, nastupa kao čuvar već ostvarenih tekovina revolucije u onoj meri u kojoj su one nužne za očuvanje njene vlasti i njenih privilegija.
U onoj meri u kojoj produbljivanje revolucionarnog procesa uvećava njen politički uticaj, ili njenu bezbednost od spoljnjih neprijatelja, ona će to produbljivanje podržati. U meri u kojoj produbljivanje revolucionarnog procesa podrazumeva smanjenje njenih privilegija daljim ukidanjem privatne svojine, odumiranjem državnih struktura i egalitarnijom preraspodelom ostvarnog viška vrednosti, staljinistička birokratija će kočiti revolucionarni proces i čak se vrlo krvavo obračunavati sa radikalnim i istinski revolucionarnim elementima unuta društva kojim rukovodi. U ovome su staljinisti slični Napoleonu Bonaparti, koji je zajahao talas Francuske revolucije da bi je iskoristio za napredak u karijeri za sebe i svoju familiju i bliske saradnike.
Budući da joj produbljivanje i uspešni završetak revolucije ne odgovaraju – jer bi to dovelo do komunizma, koji bi svaku vlast, pa i njihovu, učinio nepotrebnom – staljinistička birokratija teži da ograniči širenje revolucije i povezivanje radničkog pokreta na međunarodnom planu. Ona ga neće nikada do kraja sprečavati jer joj je to povezivanje potrebno kao žeton u dogovorima sa imperijalizmom. Prilikom ovih dogovora staljinistička birokratija ima prema imperijalističkim silama, prema spoljašnjim neprijateljima revolucije i radničke države, isti odnos koji reformistička birokratija ima prema svojoj državi i svojim buržujima – ona zauzima ulogu posrednika koji je tu da „izgladi stvari“, da poveća svoju geopolitičku bezbednost kroz ustupke imperijalizmu i sporazume sa globalnim krupnim kapitalom i da primora globalni krupni kapital da nju uzima u obzir pri rešavanju gorućih svetskih pitanja jer je ona jedina koja može da obuzdava revolucionarne talase kada se jave.
Štaviše, staljinističkoj levici po pravilu mnogo više kao partneri odgovaraju razni konzervativni i reakcionarni antiimperijalistički pokreti, pokreti koji se protiv ove ili one imperijalističke sile bore sa pozicija desnice, dok ne postignu određeni dogovor i dok im imperijalizam ne zagarantuje određeni udeo i određenu autonomiju u eksploataciju svojih radnika. Ovakvi pokreti, mahom pokreti sitne buržoazije, lumpenproletarijata i lokalnih buržuja koji teže da političkim sredstvima ostvare bolji položaj u svetskoj ekonomiji, nazivaju se od strane staljinista pokretima „progresivne buržoazije“ ili „patriotske buržoazije“ i izuzetno su pouzdani saveznici staljinističke birokratije jer sa njima lako postižu sporazum o nemešanju u unutrašnje poslove jedni drugih – staljinisti se ne bune što desni antiimperijalisti tlače svoje radnike, a desni antiimperijalisti ne zahtevaju od staljinista da svoje radnike tlače više.
Staljinistička pozicija, međutim, nije održiva pozicija. Što više staljinistička birokratija koči revoluciju, to više ona, razočaranjem i demoralisanošću masa, jača kontrarevoluciju, pa čak i reakcionarni sentiment u samoj radničkoj klasi, izazvan korupcijom i otuđenim životom rukovodstva staljinističkih država. Kada taj sentiment postane toliko jak da delegitimiše ideju komunizma i radničke države, nastupa strovaljivanje u kapitalizam, „tranzicija“. Ona je nužan kraj vlasti svake staljinističke birokratije koja uspe da izbegne političku revoluciju, tj. koja uspešno porazi istinski revolucionarne, komunističke elemente i nametne se kao jedini relevantan nosilac ideja komunizma. Zato staljinistička birokratija kad tad mora da se transformiše, bilo u kompradorsku tranzicionu buržoaziju (tzv. tajkune), bilo u reformističku birokratiju, sa svim njenim daljim skretanjima u desno.
U oba slučaja se manifestuju konzervativne tendencije birokratskog rukovodstva, na suštinski isti način, sa tom razlikom da socijaldemokratija predstavlja otuđivanje pre izbijanja revolucije, a staljinizam nakon što je revolucija već izbila i nemoguće je da je birokratija predupredi. U oba slučaja je uzrok ovom otuđenju oslanjanje na strukture i mehanizme buržoaske države – bilo da nije prepoznata potreba da se ona rasformira i zameni mehanizmima radničke vlasti (kao u slučaju evropske socijaldemokratije), bilo da je u iznudici radnička vlast bila prinuđena da dopusti opstanak birokratije usled prevelike nasleđene zaostalosti društva i međunarodne izolacije (kao što je bio slučaj Sovjetske Rusije). Borba protiv ovih oblika desnih skretanja mora, stoga, biti uvek borba protiv poslednjeg ostatka građanskih državnih institucija. Jedino njihovim rasformiranjem je moguće istinski omogućiti radnicima da upravljaju društvom koje stvaraju.
Drugi deo teksta Glavni tokovi desne „levice“ možete pročitati ovde.
Treći deo teksta Glavni tokovi desne „levice“ možete pročitati ovde.
|
Tekst je objavljen u 4. broju Crvene kritike (januar 2016.) Pored ovog teksta, u ovom broju možete pročitati još i: - Političko šarlatanstvo zvano "Levica Srbije" - Dule Marinković - Mijenja se svijest evropskih masa - Horhe Martin - Naš svaki radnik je protiv, samo vi lopovi imate motiv! - Antun Mavrak i Koba Gurevič |
[1] Temom nacionalizma kao glavne odlike svih buržoaskih ideologija ćemo se baviti drugom prilikom. Ovde je bitno reći da se u tekstu pod nacionalističkom ideologijom podrazumeva svaka ideologija koja na ovaj ili onaj način priznaje postojanje nacionalnog interesa.
[2] O neophodnosti revolucije i uzrocima pobune proizvodnih snaga protiv proizvodnih odnosa je pisano u prošlom broju Crvene kritike.
[3] Nebitno da li intelektualni ili manuelni.
[4] Pitanje partijskih kadrova nije jednostavno - o njemu je mnogo pisano ranije i pisaće se tek. Ovde je bitno ukratko skicirati šta čini kadra radničkog pokreta. U prvom redu, kadar je onaj pripadnik radničkog pokreta koji je sposoban da pruži klasnu analizu društvenih pojava, na način koji je razumljiv širim masama i da, na temelju te analize, ponudi zaključke koji su praktično primenljivi i čija primena unapređuje i jača radnički pokret – pre svega revolucionarnu radničku partiju – kako pridobijanjem što širih slojeva radnika i omladine, tako i jačanjem političkog uticaja i borbene spremnosti partije. Tamo gde ne postoji nezavisna radnička partija i gde klasni interesi radnika još uvek nisu artikulisani van buržoaskih okvira, kadrovi svoj napor posvećuju razvoju klasne svesti i stvaranju organizacionog jezgra koje je u stanju da, omasovljavanjem i daljim obrazovanjem članstva, izgradi revolucionarnu radničku partiju.
[5] Iako je Dimitrije Tucović poginuo pre nego što se iz srpske socijaldemokratije izdsvojila komunistička partija, koja će učestvovati u osnivanju KPJ, njegov teorijski i praktični rad u Radničkom savezu i Srpskoj socijaldemokratskoj stranci ga kvalifikuju među retke iskrene marksiste svog doba (posebno u II Internacionali) i time imamo svaki razlog da ga smatramo komunistom i jednim od osnivača srpskog, jugoslovenskog i balkanskog komunističkog pokreta.
