Među zemljama čije su mase učestvovale u onome što će postati poznato kao Arapsko proljeće, Egipatska revolucija je vjerovatno najbogatija lekcijama i mogućim razvojima u neposrednoj budućnosti. Ovaj članak pruža bilans revolucije, njenih posljedica 10 godina poslije, i objašnjava revolucionarne perspektive za današnji Egipat.

"Ako narod jednog dana odluči da živi onda se sudbina tome mora pokoriti." - Abdul Kasim Al-Šabi

"Sasvim sigurno, doće generacija koja nije kao ostale, koja razumije ono što vidi i ne boji se toga što razumije..." - Abdul Rahman El-Abnudi

Izvor: Mona

Stotine hiljada Egipćana su 25. januara 2011. godine zauzele ulice u do tada neviđenom protestu protiv tiranskog režima Hosnija Mubaraka. Datum protesta je izabran tako da se poklopi sa danom Egipatskih policijskih snaga - kao znak otpora protiv omražene Mubarakove policijske države.

Protesti su zapravo bili inspirisani izvanrednim događajima mjesec dana ranije, koji su se dogodili na tunižanskoj sjeverno-afričkoj obali. Tamo je masovni revolucionarni pokret, nakon samo tri sedmice velikih protesta, srušio 23 godine dugu diktaturu Zina El-Abidin Ben Alija koji je nakon toga pobjegao u Saudijsku Arabiju.

Uslijedila je revolucija u Egiptu, još izraženija nego spomenuta u Tunisu. Masovna borba koja je trajala 18 dana, srušila je 29 godina dugu diktaturu Mubaraka za koju su mnogi mislili da se nikada neće završiti. Ovo je bio seizmički udarac za egipatsku vladajuću klasu, koji je bacio cijeli državni aparat na koljena, a desetine miliona radnika i omladine, po prvi put, gurnuo u političku aktivnost.

Talas revolucije se iz Tunisa i Egipta proširio Bliskim Istokom - od Libije do Sirije, od Jemena do Bahreina, od Palestine do Libana, i čak do imperijalističkim ratom uništenog Iraka. Među zemljama koje su učestvovale u onom što je poznato pod nazivom Arapsko proljeće, primjer Egipta je možda najbogatiji u lekcijama, kao i mogućim razvojima u neposrednoj budućnosti. Pokreti u Libiji i Siriji nisu uspjeli mobilizovati veću podršku radničke klase prije nego što je imperijalističko uplitanje odvelo događaje u potpuno reakcionarnom smjeru. Mase u Jemenu su sada u užasnoj situaciji jer Saudijska Arabija u toj zemlji vodi rat, podržana od strane različitih imperijalističkih sila – uz direktnu umiješanost egipatske vojske. Radnici i omladina u Bahreinu su zasigurno razvili novu revolucionarnu tradiciju koja tako lako neće nestati. Radnici i omladina u Tunisu su svoju ponosnu tradiciju borbe tokom 2011. podigli na viši nivo, i posljednja ekonomska kriza ih je ponovo izvela na ulice. Irak i Palestina su zemlje sa kompleksnim problemima koje je stvorio imperijalizam, a obe su doživjele masovne protestne pokrete nakon godina Arapskog proljeća. Dok je Liban, proteklih godina, prošao iskustvo revolucionarnih pokreta.

Egipat je zemlja u kojoj trogodišnji proces revolucije i kontrarevolucije (između 2011. i 2014.) ima poseban značaj. Zemlja je za arapski svijet uvijek bila od strateškog interesa. Egipat ima najveću populaciju na svijetu koja govori arapski jezik, kao i najveću radničku klasu na Bliskom Istoku. Egipatski predsjednik Gamal Abdel Naser je tokom 20. vijeka vodio projekat panarabizma. Naser je bio lijevi nacionalista kojeg je revolucionarna i socijalistička retorika pretvorila u najpopularnijeg čovjeka u arapskim i bliskoistočnim zemljama. Njegova ogromna popularnost je pokazala potencijal za internacionalnu politiku u više od 20 zemalja koje su ujedinjene zajedničkim jezikom. Uspješna socijalistička revolucija u Egiptu bi promijenila situaciju u cijeloj regiji.

Ipak, egipatska revolucija se tek mora izvesti do kraja. Iako su se mase iznova borile da ukinu stari poredak represije i klasne eksploatacije, nova diktatura se za sada ustoličila na vlasti oslanjajući se na isti stari vojno - birokratski režim. Ipak, uslovi koji su doveli do eksplozivnih događaja 2011. godine nisu nestali. Ekonomska, socijalna i politička kriza sa kojom se suočava egipatska vladajuća klasa su mnogo veći danas nego prije deset godina.

Pa, kako smo došli do ovoga? Kako se desilo to da nakon dvije godine od rušenja Mubaraka - tokom perioda u kojem je Egipat doživio štrajkove i ulične proteste na do tada neviđenoj razini - egipatske mase zaglave sa novim predsjednikom koji ima ista diktatorska ovlaštenja kao i njegov prethodnik? Ustvari, Muhamed Morsi iz Muslimanskog bratstva je otišao čak tako daleko da iz egipatskog ustava i izbornog zakona ukloni i posljednje formalne ostatke Naserovih proradničkih politika i izbornih zakona. Kako to da su, nakon novog talasa revolucije (možda najvećeg narodnog masovnog pokreta u cijeloj ljudskoj istoriji u odnosu na veličinu zemlje) koji je sa vlasti zbacio Morsija i Muslimansko bratstvo i doslovno ih zbrisao sa političke mape, mase vraćene na sami početak?

Mnogo toga je napisano o stvarima koje su bile vidljive na površini Egipatske revolucije. Ono što je od suštinske važnosti je da izvučemo ključne lekcije iz procesa i događaja tokom revolucije, koje se mogu primijeniti na današnju situaciju u Egiptu, i što je još važnije, na povratak revolucionarnog pokreta u narednim godinama.

Revolucija ne zna za granice

Nije iznenađenje što se talas revolucije tako brzo proširio iz Tunisa na Egipat. Na stranu zajednički kulturni aspekti, revolucija je u obe zemlje izbila iz istih fundamentalnih društveno-ekonomskih i političkih uslova. Kada su tunižanske mase pokazale Egipćanima šta je moguće, više nije bilo povratka. Kao što je rekao jedan učesnik uličnih protesta 25. januara u Kairu, "Tunižani nisu navikli na proteste. Oni su bili striktnije kontrolisani nego mi. Pogledajte ih sada." Tunižanski aktivisti su egipatskoj omladini i radnicima pokazali tehniku kako da se suočavaju sa kanisterima suzavca koje je na njih bacala egipatska policija; i što je najvažnije prenijeli su i slogan koji će sljedećih mjeseci odzvanjati širom Bliskog Istoka: "Narod želi pad režima."

Postoje tvrdnje da je pokret protiv mjera štednje u Grčkoj, koji se okupljao na Sintagma trgu u Atini, inspirisao preuzimanje Tahrir trga (središnji trg u Kairu koji se nalazi neposredno uz Ministarstvom unutrašnjih poslova) od strane revolucije. Taktika koju su usvojili egipatska omladina i radnici dovela je do pokreta širom svijeta, od Nigerije do Latinske Amerike, koji su stvarali svoje "Tahrire". Bagdad je u oktobru 2020. godine doživio protest koji je zauzeo sopstveni Tahrir trg na kojem su iznijeti socijalni zahtjevi, sa desetinama šatora u kojima su se događali politički skupovi, prikupljale namirnice i zbrinjavali povrijeđeni iz uličnih borbi protiv policije, kao što se događalo i u Kairu tokom revolucije.

Izvor: Kodak Agfa

Političko buđenje naprednih slojeva omladine koja je učestvovala u ranim danima Egipatske revolucije je u stvarnosti došlo od druge palestinske Intifade iz 2000. godine. izazivajući velike proteste solidarnosti u Egiptu. Tada je mnogo mladih ljudi i radnika imalo priliku da testira svoju snagu protiv represivnih mjera režima. Solidarni protesti protiv invazije na Irak 2003. godine ( i odbijanje Mubaraka da tu invaziju osudi ) su takođe doveli do prvog zauzimanja Tahrir trga od strane političkih aktivista još od 1972. godine. Ovi događaji, iako mali i relativno nevažni, označili su ponovno političko buđenje egipatske omladine.

Podstrijek uspješne revolucije u Egiptu bi mogao biti katalizator fundamentalnih promjena u susjednim Izraelu/Palestini i Libiji čije su radničke klase trenutno pod dominacijom društvene i političke reakcije. Nova faza Egipatske revolucije bi mogla na višem stepenu oživjeti skorašnje pokrete u Alžiru, Tunisu i Sudanu. Nije slučajnost da se pokret oko Gezi parka u Turskoj razvio u isto vrijeme kada i uspon klasne borbe u Egiptu koji je kulminirao pokretom zbacivanja Muslimanskog bratstva krajem juna 2013. godine.

Kao što je Ruska revolucija pokrenula talas revolucija širom Evrope na kraju Prvog svjetskog rata, revolucija u Egiptu dokazuje internacionalistički instinkt svjetske radničke klase. Arapsko proljeće (uključujući "novi talas" u zadnje dvije godine) pokazuje kako se lako socijalne revolucije mogu proširiti među različitim zemljama. Štaviše, boljševici u Rusiji su računali na uspjeh Njemačke revolucije kako bi sačuvali tekovine mladog Sovjetskog Saveza i podigli ruske radnike i seljake iz uslova zastrašujuće zaostalosti. Pobjeda Egipatske revolucije bi u konačnici zavisila od uspjeha revolucija u naprednim kapitalističkim zemljama. Scenario po kojem bi egipatska radnička klasa preuzela vlast, otvorio bi mogućnosti širenja revolucije širom svijeta. Kao što se i desilo, Egipatska revolucija je pokrenula nemire širom svijeta i proučavana je sa entuzijazmom među radnicima i omladinom. Da je ostvarila najvažnije ciljeve ugnjetenih i eksploatisanih Egipćana, zamislimo kakav bi to bio plamen inspiracije za cijeli svijet.

Uloga radničke klase

Egipatska revolucija, kao i uopšte Arapsko proljeće, primarno se predstavlja kao pokret predvođen omladinom koji je za sobom povukao sve dijelove egipatskog društva bez obzira na klasne podjele. Kao i sa svim arapskim revolucijama, ovo izvrtanje događaja služi da se skrene pažnja sa klasnog sadržaja borbe. Apsolutno je tačno da je ovaj pokret, kao i drugi u okviru Arapskog proljeća i širom svijeta tokom prošle decenije, imao velik udio omladine. Više od 60% Egipćana je mlađe od 30 godina. Važno je istaknuti da, zbog velikog procenta egipatske populacije uključene u revoluciju, i klasnog sastava egipatskog društva, većina omladine dolazi iz radničke klase, radnici su ili su nezaposleni koji traže posao.

Iako se 25. januar 2011. ispravno slavi kao istorijski dan kada su egipatske mase preuzele kontrolu nad svojom sudbinom, događaji koji su pokrenuli proces Egipatske revolucije su počeli nekoliko godina ranije, 06. aprila 2008., Tada se desio masovni štrajk u industrijskom gradu Mahali - iniciran industrijskim sporom u Misr Spinning and Weaving Company (jednoj od najvećih fabrika u Africi, sa preko 25000 radnika) - koji je imao karakter ustanka. Uprkos policijskoj represiji, štrajkači su u brojnim fabrikama na nekoliko dana preuzeli kontrolu nad gradom, podržani velikim solidarnim protestima širom zemlje.

Od ovog štrajka je jedna od glavnih grupa uličnih protesta iz januara 2011. godine (Pokret 6. april) preuzela ime. Oni su takođe preuzeli i njihov ključni zahtjev - minimalnu platu od 1 200 EGP (približno 200$) - kao jedan od inicijalnih zahtjeva protesta. Prije 25. januara, zahtjevi su bili:

- raspuštanje parlamenta i održavanje novih, legitimnih izbora;
- ograničenje funkcije predsjednika na dva mandata;
- ukidanje vanrednih zakona (koji daju legalni okvir za državnu represiju) i ostavka ministra unutrašnjih poslova Habiba Al Adlija;
- za mjesečnu minimalnu platu u iznosu od 1200 EGP i naknadu za nezaposlene.
Pod silinom pokreta ovi su zahtjevi preuzeti i prije 25. januara, usmjeravajući se od reformi do revolucije.

Uključivanje radničkih zahtjeva zajedno sa osnovnim demokratskim zahtjevima prvih protesta ističe ulogu radnika unutar revolucionarnog pokreta. Organizovano radništvo bilo je uključeno u proteste na trgu i na ulicama širom zemlje, od samog početka. Protesti su istovremeno uključivali različite slojeve društva - bila je to prije svega narodna revolucija. Ipak, bio je to dolazak na scenu radničke klase kao cjeline, koja je time potvrdila svoju ulogu iznoseći pokret u trajanju od 18 dana do revolucionarnog završetka.

Masovni štrajk u Mahali zapravo je kulminacija naraslog radničkog pokreta u Egiptu koji je počeo krajem 2006. godine. Pokret je rastao i dijelom uključio sve bitne sektore ekonomije i veliki dio industrijskih dijelova zemlje - deltu Nila, regiju oko Sueckog kanala, Aleksandriju i Kairo. Počeo je organski, sa "nezakonskim" prekidima rada i štrajkovima protiv brojnih privatizacija početkom dvijehiljaditih, a potom su zahtjevi obuhvatili radničke plate i uslove rada. Između 2007. i 2010. godine organizovano je preko 2100 različitih radničkih štrajkova i protesta - dvostruko više nego tokom deset prethodnih godina.

Ove akcije su se odvijale van zvaničnih struktura režimski kontrolisane Federacije saveza sindikata Egipta (ETUF). Radničke akcije u Misr Spinning and Weaving Company prije 06. aprila 2008. su uključivale kampanju napuštanja ETUF-a, koji je bio umiješan u pokušaje gušenja štrajkova. Na većini radnih mjesta, gdje su se razvili štrajkovi i protesti, radnici su organizovali sopstvene nezavisne štrajkačke komitete - izabrane od strane štrajkača sa pravom opoziva. Mnogi su se povezali kako bi zajedno formirali oblasne komitete. Nekoliko štrajkačkih komiteta, kao što je Komitet sakupljača poreza i učitelja, razvio se prije revolucije u punopravni sindikat, nezavisan od države. Većini radničkih grupa bilo je dozvoljeno formiranje zvaničnih sindikalnih struktura tek nakon revolucije.

Dok se Mubarak još uvijek držao na vlasti, 6. februara 2011. godine, širom Egipta je počeo štrajk koji je paralisao strateške sektore ekonomije. Radnici iz telekomunikacijskih kompanija, rafinerija, bolnica, vojnih fabrika, univerziteta, štamparski radnici, čak i radnici na Sueckom kanalu masovno su se odazvali pozivu revolucije. U tom trenutku je revolucionarni centar u Kairu došao do ćorsokaka, porazio je na ulicama snage državne sigurnosti ali bez napretka u pokoravanju cijele vladajuće klase. Ne samo da su masovni štrajkovi omogućili radničkoj klasi da preuzme kontrolu situacije i razbije stegu režima nad cijelim društvom; takođe su pomogli u generalizaciji revolucije, šireći podršku širom predgrađa i industrijskih centara zemlje. Kada su 09. februara štrajk započeli radnici gradskog prevoza, to je bio signal kraja Mubarakovog režima. On je otišao tri dana poslije. Prosječno, 60 štrajkova dnevno pratilo je njegov odlazak sa vlasti.

Radništvo je nastavilo da bude ključno za napredak revolucije. Kada se dio revolucionarne omladine vratio na jednomjesečnu okupaciju Tahrir trga u julu 2011., bili su brojčano nadjačani od strane islamista. Bili su bez stvarne baze na čiju bi se podršku mogli osloniti, bez stvarnih zahtjeva i bez jasnog smjera djelovanja. Njihov prvobitni cilj rušenja Mubaraka je postignut, ali su se njegovi saradnici i dalje nalazili u tranziciji vlasti, i sada se pitanje njihovog zahtjeva za "demokratijom" direktno postavilo pred njih, a oni nisu imali pravi odgovor. Među njima je došlo do demoralizacije i iscrpljenosti jer tokom cijelog mjeseca nisu ništa konkretno postigli. U predgrađima i provincijama je, nasuprot tome, došlo do još jednog talasa štrajkova tokom septembra u kojem je učestvovalo više od pola miliona radnika. U većini slučajeva su se vrlo lako izborili za ispunjavanje svojih zahtjeva, ne samo za veće plate već i za čišćenje upravljačkih struktura na svojim radnim mjestima. Zapravo, često se nije radilo o tome da se zahtjevi prihvate koliko da se uzme ono što im s pravom pripada.

Kada su krajem 2012., anti - Morsi protesti brojčano nadjačali proteste Muslimanskog bratstva, ponovo su radnici, sa do tada neviđenim talasom štrajkova i socijalnih protesta u prvoj polovini 2013. godine, prekinuli zastoj u borbi. Ovo je bilo najmasovnije učešće u klasnoj borbi u cijeloj egipatskoj istoriji. Nalet radničkog pokreta bio je ključan za uklanjanje Morsija i Muslimanskog bratstva sa vlasti. Tragedija je u tome što su potencijalne vođe tog pokreta, umjesto da ga vode na nezavisnoj klasnoj osnovi, predali svoj revolucionarni autoritet vrhovima vojske na čelu sa vladajućom klasom oličenom u ličnosti ministra odbrane Abdela Fataha El-Sisija.

Sa ovom epizodom revolucije, nestala je i mogućnost stvaranja nezavisnih sindikata koja se počela ostvarivati 2011. godine. Štrajkački pokret i radnički protesti, iako su još uvijek bili prisutni, počeli su se smanjivati po broju i veličini. Većina nezavisnih radničkih organizacija, koje su se počele formirati, ostale su male i bez stvarnog pokreta s kojim bi mogle srasti. Neki izolovani sindikati bili su pod represijom i na kraju su zabranjeni 2017. godine.

Ipak, tokom nekoliko proteklih godina, bilo je primjera u kojima je radnička klasa pokazala svoju snagu. Ravnoteža moći stvorena revolucijom pokazala je da režim nije u mogućnosti da napada direktno. Štrajkovi zdravstvenih radnika se redovno događaju; katastrofalno nošenje režima sa pandemijom je dolilo ulje na vatru. U međuvremenu je došlo do protesta tokom 2019. godine koji su izazvani otkrićima o imovini tajkuna Muhameda Alija bliskog Sisiju. Ovi protesti su ponovo oživjeli metode samoorganizovanja u industrijskim centrima i pokazali spremnost radništva da se otvoreno suprotstavi režimu. Štrajkovi za sigurnost građevinskih radnika u novom egipatskom administrativnom centru, tokom pandemije, pokazuju put naprijed drugim radnicima.

Mase mogu upravljati društvom bolje nego kapitalisti!

Izvor: Muhammad Ghafari

U mnogim sitnoburžujskim analizama Egipatske revolucije možemo naići na jednu vrstu klasnog snobizma. Tipičan primjer za to je citat palestinskog akademika Rašida Kalidija: "...očigledna je stvar da snage koje su organizovale revoluciju nemaju vještine da izađu na izbore… Daleko od toga! Iskustvo Egipatske revolucije nam pokazuje da su egipatske mase puno spremnije da održe demokratske izbore i učestvuju na njima nego plaćenici buržoaskog režima. Na mnogo načina revolucija je dala primjer kakva je vrsta demokratske organizacije i upravljanja potrebna egipatskim radnicima i omladini da bi vodili društvo bez vladajuće klase, i to mnogo bolje nego vladajuća klasa!

Tahrir trg je bio mikro primjer društva vođenog radnicima. Dok su egipatski gradovi obično prekriveni smećem i prljavštinom, zauzeti trg bio je besprijekorno čist iako je na njemu bilo preko 2 miliona demonstranata. Za razliku od ulica u redovnim okolnostima, mase su osjetile da posjeduju i kontrolišu prostor i željele su ga držati u najboljem mogućem stanju. Pokretne klinike i trijažne jedinice su vođene od strane doktora i medicinskih sestara koji su se pridružili revoluciji, dok su hrana i druge potrepštine efikasno distribuirane. Sanitarne jedinice su bile pod striktnom higijenom. Određeni su prostori za projekcije filmova, političke diskusije, govore i koncerte.

Nakon što su državne sigurnosne snage poražene napustile ulice 28. januara tokom "Dana bijesa", revolucionari su oko trga postavili svoje sigurnosne punktove. Svako sposoban se mogao uključiti u čuvanje tvrđave revolucije. Komšijski komiteti su počeli nicati širom Egipta kako bi čuvali stambene zgrade noću i osigurali da komšiluci ne budu infiltrirani prerušenim pripadnicima sigurnosnih snaga ili režimski lopovima. Unutar revolucionarnog pokreta na ulici se nije dešavalo napastovanje što je potpuni kontrast svakodnevnom životu za većinu egipatskih žena koje kada prijave napastovanje, policija dođe u pomoć nasilnicima.

U radničkom pokretu, štrajkačke komitete kontrolisali su radnici u štrajku, bez učešća ETUF-a čija je birokratija bila bespomoćna i djelovala je kao kočničar ogromnom talasu štrajkova i protesta koji su gurali revoluciju naprijed. Masovno otpuštanje loših menadžera i šefova širom Egipta postignuto je isključivo organizacijom odozdo, a šefovi su na nekim mjestima bili zamijenjeni embrionalnim verzijama radničke kontrole.

Na lokalnom nivou, mase su preuzimale vođenje društva u svoje ruke, ali nikada tokom Egipatske revolucije nisu imale priliku da svoju vlast provode na višem nivou. Međutim, sada postoji tradicija koja pripada egipatskoj radničkoj klasi koja neće samo tako nestati - ona će se vratiti sa sljedećim masovnim pokretom.

Transformacija ženskog pitanja revolucionarnom situacijom

Značajna karakteristika Egipatske revolucije bila je važna uloga žena. Žene u Egiptu su ekstremno ugnjetene. Mnogima nije dopušteno napuštanje doma osim odlaska na posao, dok druge mogu očekivati napastovanje ili zlostavljanje na ulici ili kući. Vrlo malo žena ima potpunu kontrolu nad svojim tijelom jer su izložene u velikoj razini seksualne represije.

Na mnogo načina bilo je zadivljujuće što su 50% demonstranata na ulici bile žene. Skoro isti procenat bio je unutar radničkog pokreta. U prvoj štrajkačkoj akciji tekstilnih radnika u Mahali decembra 2006. godine, koji je pokrenuo lanac događaja koji je doveo do revolucije - radnice su prve napustile svoja radna mjesta i uzvikivale slogan: "Žene su ovdje! Gdje su muškarci?" Slično tome, od svih izvještaja o revoluciji na društvenim mrežama, objava koja je najviše zaokupila pažnju masa bio je video na Jutjubu koji je, uoči pobune 25. januara, snimila mlada žena, pod velom, po imenu Asma Mahfuz. U njemu ona srceparajućom retorikom poziva Egipćane, posebno muškarce, na ulice zajedno s njom. Ona sugeriše da egipatske mase mogu imati "slobodu, pravdu, čast i ljudsko dostojanstvo, a ne živjeti kao životinje."

Razlog zbog čega nije bilo napada na žene unutar revolucionarnog pokreta nije zato što su u društvu u kojem se potiče okrutna represija nad ženama muškarci odjednom postali borbeni feministi. Razlog se nalazi u objektivnim potrebama pokreta koji nije mogao tolerisati takvo ponašanje. Seksualno uznemiravanje i napadi su bili oružje organizovane kontrarevolucije koju su provodile male bande lumpen kriminalaca koji su se pojavili na ulicama februara 2011. godine. U odbrani prostora kojeg su zauzele mase, od bilo kakvog uznemiravanja, moralo je doći do ovog revolucionarnog čina.

Žene su važan dio uspjeha revolucije. Bez žena koje su osnažene osjećajem da su dio uličnih demonstracija i štrajkačkog pokreta ne bi ni bilo revolucije. Muškarci su kroz zajedničko iskustvo borbe u revoluciji naučili da žene tretiraju kao sebi jednake, dok je hiljade žena došlo do revolucionarne političke svijesti. U atmosferi revolucije mnoge žene su prevazišle društveni tabu odlukom da skinu hidžab koji su od djetinjstva nosile u javnosti.

Naravno, ne smijemo mitologizirati Egipatsku revoluciju kao utopiju ženskih prava. Čak i tokom revolucije, uloga žena u društvu je bila ograničena strašnom zaostalošću. U izvještaju o seksualnom nasilju nad ženama iz 2013. godine, po broju prijavljenih djela seksualnog nasilja Egipat je bio najgori od 22 arapske zemlje, uključujući i Saudijsku Arabiju.

Kako se revolucionarni pokret povlačio, tako je i uloga žena bila sve manja. Zakon protiv ‘nemorala’ se provodi od 2016. godine, pri čemu su uhapšene razne trbušne plesačice, glumice i pop zvijezde nakon optužbi da nose seksualno sugestivnu odjeću ili čine seksualne geste u nastupima. U mnogim slučajevima žene su završile u zatvoru.

Isto važi i za LGBT zajednicu. Masovna hapšenja su sprovedena nakon Duginog koncerta 2017. godine na kojem je nastupao libanski bend poznat po LGBT publici. Mnogi od uhapšenih su mučeni od strane policije, uključujući i analno sondiranje.

Nijedan od ovih represivnih činova nije nešto novo u Egiptu, iako se njihova učestalost povećala u zadnje četiri godine Sisijevog predsjedništva.

Pojavila se i ženska kontra ofanziva, većinom onlajn, #MeToo vrsta pokreta koja je raskrinkavala pojedinačne silovatelje i napasnike, posebno među bogatima i moćnima. Ovaj pokret je iznudio dubiozan ustupak od strane režima: žensku policijsku jedinicu koja je formirana da patrolira ulicama tražeći seksualne napasnike. Bez klasne osnove ovo neće imati uticaja na siromašne i radne žene koje će biti izložene seksualnom zlostavljanju unutar i van doma, bez načina da o tome progovore. Ovim ženama je revolucija pokazala način izlaska iz sistemskog ugnjetavanja. Njihovo oslobođenje zahtijeva buduće pobjede.

Šta je egipatska država?

Mnoge diskusije o Egipatskoj revoluciji se fokusiraju na vojno-birokratski karakter egipatske države. Iako je ovo važno pitanje, često je isprepleteno diskusijama o fundamentalnom klasnom sadržaju države. Egipatska vladajuća klasa, i država koja ju štiti, je velikim dijelom vojno-birokratska po karakteru ali je u osnovi buržoaska po sadržaju.

Da bi objasnili prirodu egipatskog režima, potrebno je prvo objasniti kako se ta država uspostavila. Grupa nižih oficira egipatske vojske je 1952. godine srušila staru državu čiji su kralj i vlada bili marionete britanskog i francuskog imperijalizma. Do tog trenutka egipatska ekonomija je bila u stanju feudalne zaostalosti, bez samostalne kapitalističke klase osim one koja je uzimala mrvice od imperijalističke pljačke resursa zemlje. Da bi sproveo zadatke buržoaske revolucije, vođa revolucije iz 1952. Gamal Abdel Naser se morao osloniti na mladu egipatsku radničku klasu i siromašno seljaštvo. Industrija je modernizovana na bazi nacionalizacije i planiranja, a agrarna reforma je sprovedena protiv krupnih zemljoposjednika. Naser se takođe oslonio i na vanjsku pomoć staljinističkog Sovjetskog Saveza izvukavši pobjedu u ratu protiv imperijalističkih sila oko kontrole Sueckog kanala.

Izvor: Presidenza della Repubblica

Naserova država bila je zasnovana na oficirskoj kasti egipatske vojske, čiji su niži kadrovi vodili revoluciju porazivši imperijalizam, i na staljinističkoj birokratiji. Naser je bio Bonaparta, koji se se uzdigao u nedostatku egipatske kapitalističke klase koja nije bila potpuno ponizna stranom kapitalu, i radničke klase dovoljne jake da samostalno vodi revolucionarni pokret. Kako njegov režim nije imao organsku vezu sa bazom u nijednom od ova dva glavna dijela društva, bile su mu potrebne mase kako bi održale vladavinu, a u isto vrijeme se i plašio masa. Zato je Naser miješao socijalnu reformu sa brutalnom političkom represijom. Naserova represivna državna mašina se pokazala kao više nego korisno oružje ofanzive vladajuće klase protiv radnika i siromašnih nakon njegovog odlaska s vlasti.

Ogromni napredak u životnom standardu za većinu Egipćana, kao rezultat ekonomskih reformi i oslobađanja od jarma imperijalizma, učinili su naserizam iznimno popularnim. Ovo objašnjava prisustvo egipatskih zastava i slika Nasera tokom Egipatske revolucije. Revolucionarne tradicije Egipta se identificiraju sa borbom za nacionalno oslobođenje koje je donijelo socijalni napredak za mase.

Uprkos reformama koje su postignute na osnovi planske ekonomije, Naser nikad nije ukinuo kapitalizam. To je uzrokovalo da se, kad je ekonomija počela da stagnira kasnih 60-ih godina, socijalna davanja počnu smanjivati. Ovaj proces je ubrzan smrću Nasera i ponižavajućim vojnim porazom Egipta od strane Izraela 1967. godine, nakon čega je na vlast došao predsjednik Anvar Sadat. On se ogradio od uticaja Sovjetskog Saveza i okrenuo ka saradnji sa SAD što je egipatsku ekonomiju otvorilo za intervenciju stranog kapitala. Otvaranje se nastavilo tokom 80-ih i 90-ih godina, ne dovodeći samo do ekonomske dominacije imperijalizma već i do bogaćenja nove generacije egipatskih kapitalista koji su pljačkali državne resurse i dobijali velike privatne ugovore sa režimom i stranim kompanijama. Ovaj proces se ubrzao pod Mubarakovim režimom tokom dvijehiljaditih i diktatima MMF koji su doveli do prvog velikog otvorenog sukoba između egipatskih kapitalista i radničke klase.

Reakcija egipatske buržoazije prema revoluciji pokazuje da je glavna funkcija sadašnjeg režima u Egiptu odbrana interesa kapitala. "Biti bogat je sada zločin", rekao je multi milijarder Nagib Saviris za Vol strit žurnal u martu 2011. godine. Direktor marketinga Natali Atala je rekla još jasnije: "Dajte mi imena 100 najvećih kompanija u Egiptu i pokažite mi kompaniju koja na neki način nije bila povezana sa Mubarakovim režimom. Lov na vještice kojem svjedočimo je dobio ružan zaokret. Bogati se sada počinju brinuti."

"Lov na vještice" koji se pominje je talas pobuna na radnim mjestima od februara 2011. godine u kojem su, širom Egipta, tiranski i eksploatatorski nastrojeni šefovi i menadžeri otjerani sa svojih mjesta. Ovaj talas je snažno pogodio egipatsku državu jer su javni službenici, državne medijske kompanije i vojne fabrike odozdo očišćene od ljudi lojalnih Mubaraku. Bez obzira na platu ili zahtjeve oko ugovora, glavni razlog ujedinjenja štrajkačkog pokreta širom zemlje u septembru 2011. bio je tathir - čišćenje države.

Iako su radnici izveli hiljade uspješnih individualnih pobuna, sve u osnovi iz istih razloga, problem je bio u tome što na nacionalnom nivou nije postojala politička partija koja bi mogla povezati ove pojedinačne borbe i podići ih na nivo državne vlasti. Radnici nikad nisu direktno doprli do gornjih dijelova državnog aparata. Egipatska revolucija jeste uzdrmala državu toliko da se počela raspadati, pojedinci su izgubili svoje visoke položaje ali revolucija nije uspjela razoriti same temelje države, i stvoriti sopstveni organ političke vlasti koji bi je mogao zamijeniti.

Narod i vojska

Ključan element države, prisutan u svim diskusijama vezanim za Egipatsku revoluciju je vojska. Lijeve grupe u Egiptu često šire "mit" da su "narod i vojska jedna ruka" (slogan koji se često mogao čuti na ulicama tokom revolucije). Mnogi ga koriste kao izgovor da odbace revolucionarni potencijal običnih egipatskih radnika (!) Drugi, kao Revolucionarni socijalisti (RS), površno agituju protiv na ultra lijevi način, bez objašnjenja šta je zapravo "vojska".

Milionima Egipćana vojska utjelovljuje njihovu sopstvenu revolucionarnu istoriju zbog vezivanja borbi za nacionalno oslobođenje i društveni napredak. Buržoaski vojno-birokratski režim igra na ovu kartu kako bi pacifizovao mase, što je bilo vidljivo prilikom uspona Sisija na vlast od jula 2013. godine. Poenta nije u odbacivanju ili snishođenju radnika zbog njihovih iluzija ka "vojsci", već u pružanju klasne analize uloge vojske u revoluciji.

U nekom smislu, "narod" i "vojska" jesu jedno te isto, a u egipatskom kapitalizmu oni su stvoreni da služe istom tiranskom gospodaru. Ako regruti Egipatskih oružanih snaga nisu mladi iz radničke klase koje država prisilno regrutuje, onda je to gradska i ruralna sirotinja bez drugog načina za stalno zaposlenje. Ovi slojevi čine većinu u oružanim snagama. Na drugoj strani, u vrhu vojske nalazi se srce kontrarevolucije i ono je direktno suprotstavljeno interesima masa, uključujući i interese običnih vojnika.

Od početka revolucije vojnici su iskazali poštovanje prema radnicima i mladima koji su se na ulicama borili protiv snaga državne sigurnosti. Bratimljenje između vojnika stacioniranih na demonstracijama i učesnika protesta dešavalo se u cijelom dvoipogodišnjem periodu između kraja vladavine Mubaraka i uspona Sisija. U januaru 2011. demonstranti na Tahrir trgu su upitali komandanta tenka da li bi on pucao na njih ako mu nadređeni to naredi. On je odgovorio, "Ne, ja to nikad ne bi učinio. Čak i ako bih dobio naređenje". Tokom protesta ispred predsjedničke palate, za vrijeme Morsijeve vladavine, demonstranti su tražili od predsjedničke straže da napusti svoja mjesta i pridruži im se. Jedan vojnik je okrenuo pušku prema palati i vikao, "Izvedite ga napolje i postavite unutra koga god želite!"

U mnogo slučajeva vojnici se jesu pridružili revoluciji, uključujući i demonstracije nižih oficira na Tahrir trgu 2011. godine. Neposredna opasnost od dijeljenja oficirske kaste po klasnim linijama je spriječila generala Muhameda Tantavija, tada predsjednika Vijeća sigurnosti oružanih snaga (SCAF), da pokuša vojni udar u junu 2012. godine (a ne protesti Muslimanskog bratstva, u koje su se neke lijeve grupe sramno utopile).

Egipatska revolucija je vrlo lako mogla pokrenuti raskol u vojsci između proleterske mase vojnika, nižih oficira i buržoaskog vrha vojske. Nažalost, nedostajala je organizacija sa ispravnom klasnom pozicijom i orijentacijom prema običnim vojnicima sa zahtjevima kao što je pravo opoziva svih oficira. Da je revolucija pridobila "vojsku" na klasnoj osnovi, naoružala bi sebe a razoružala režim. Ovo bi olakšalo preuzimanje vlasti.

Ne saradnji sa kontrarevolucijom!

U ranim fazama revolucije, normalno je da pokret ima oblik heterogene mase koja sadrži različite slojeve i često suprotne klasne interese koji će se sukobiti u kasnijoj fazi. Smjer revolucije razdvaja žito od kukolja. Uzmimo primjer Muhameda Baradeja, buržoaskog liberala i zvaničnika Ujedinjenih Nacija koji je prije 2011. bio velika nada za egipatsku omladinu i srednjeklasne slojeve. On je većinu vremena tokom revolucije proveo u svom luskuznom stanu prestravljen klasnom borbom prije nego što je kapitulirao pred starim režimom, krajem 2012. godine. Kada se njegov prljavi posao završio, on je napustio zemlju i svoju poziciju potpredsjednika, i niko nije žalio za njim. Takođe, pogledajmo primjer Vaela Gonima, izvršnog direktora Gugla kojega su međunarodni mediji lažno proglasili za jednog od vođa revolucije. Do polovine 2011. godine, on je dao nekritičku podršku oružanim snagama u njihovom pokušaju da postave novog Mubaraka.

Nasuprot tome, obični egipatski radnici i omladina su napredovali ka višoj razini klasne svijesti na svakoj etapi revolucije, učeći iz grešaka svojih neuspješnih "vođa". Posebno dirljiv primjer visokog nivoa klasne svijesti tokom revolucije u masovnom pokretu bila je klasna solidarnost između hrišćana i muslimana. Parola "muslimani i hrišćani su jedna ruka" je presjekao sektašku podjelu koju je vijekovima nametala egipatska vladajuća klasa. Religija nikad nije bila sporno pitanje tokom revolucije, uprkos njenom prožimajućem uticaju kao konzervativnoj sili u egipatskom društvu. Muslimani su branili hrišćane od snaga državne sigurnosti i islamističkih milicija i obrnuto - prije svega svi su bili revolucionari i radnici.

Izvor: Elagamytarek

Infiltracija Muslimanskog bratstva unutar revolucionarnog pokreta i snaga religijske buržoaske reakcije sa sitnoburžoaskom aktivističkom bazom, zakomplikovali su ovo pitanje. Muslimansko bratstvo je bila kontrarevolucionarna snaga koja je djelovala na suzbijanju uloge radničke klase u revoluciji. Zato su skandalozne akcije nekih lijevih grupa, kao što su Revolucionarni socijalisti, koji su marširali zajedno sa Muslimanskim bratstvom u odbrani ustavnih prava i dali kritičku podršku Muhamedu Morsiju kao "manjem zlu" na izborima 2012. godine. Ove grupe su poslužile da zamaskiraju klasne razlike u revoluciji sijući iluzije u kontrarevolucionarne snage kao legitimni oblik opozicije vojno – birokratskom režimu.

Revolucionarni socijalisti su stekli autoritet svojom malom ulogom u rastu štrajkačkog pokreta prije revolucije. Ovaj autoritet je potpuno nestao kada su dali podršku Muslimanskom bratstvu 2012. godine. Oni su stajali na pogrešnoj strani barikada šireći konfuziju među naprednim slojevima radničke klase.

Ako Revolucionarni socijalisti nisu uspjeli da razumiju klasni karakter Muslimanskog bratstva prije, a njihov prijašnji rad sa islamistima na protestima sugeriše da jesu, znaci upozorenja bili su vidljivi tokom revolucije. Muslimansko bratstvo je odbilo da se mobiliše 25. januara, i na svakom koraku su radili protiv svakog daljnjeg razvitka revolucije. Oni su sarađivali sa SCAF kako bi manipulisali oblikom parlamenta na izborima 2011., sve to kako bi osigurali većinu. Javno su istupili protiv poziva na generalni štrajk 11. februara 2012. godine i igrali su vodeću ulogu u suzbijanju napretka štrajka, aktivno spriječavajući radnike da u njemu učestvuju. Jedan radnik iz Nezavisnog sindikata javnog transporta, koji se mobilizovao u skupljanju glasova Morsiju za predsjedničke izbore u junu 2012. godine, je samo nekoliko mjeseci kasnije opisao svoje gađenje prema Muslimanskom bratstvu nakon što su ga partijski funkcioneri uhapsili zbog odlaska na štrajk: "Neću više glasati za Muslimansko bratstvo; oni žele da uspostave novog faraona, a mi im to nećemo dopustiti."

Revolucionarna ljevica je trebala biti u poziciju da postigne velike uspjehe jer su radnici naučili šta donosi vlast Muslimanskog bratstva. Tokom 12 mjeseci Morsijevog predsjedničkog mandata, ekonomija je ušla u dublju krizu, nezaposlenost je nastavila da raste, a privatizacija se pojačala. Događali su se isti koruptivni dogovori sa vladajućom klasom oko prodaje državne imovine i usluga, samo je sada drugo krilo buržoazije imalo prioritet. Muslimansko bratstvo je koristilo snage državne sigurnosti i islamističke milicije kako bi provodili teror režima, uključujući brutalnu represiju protesta u novembru 2012. godine i uspostavljanje represivnih zakona u Port Saidu, Aleksandriji i drugim gradovima tokom januara 2013. godine. Nije samo prijašnji oportunizam oslabio politički autoritet Revolucionarnih socijalista i drugih grupa na ljevici; oni su nastavili braniti demokratska prava Muslimanskog bratstva čak i kad su njihovi kriminalci terorisali radnike i omladinu na ulicama!

Klasa, partija i vođstvo

Slučaj sa Nacionalnim frontom spasa (National Salvation Front, NSF) nije bio ništa bolji. Kamal Abu Aita je isplivao kao vodeća ličnost u štrajku sakupljača poreza krajem dvijehiljaditih i vodio je prvi nezavisni sindikat u Egiptu, nakon čega je vodio i prvu Nezavisnu sindikalnu federaciju Egipta (EFITU). Do januara 2012., ova federacija pripojila je sindikate koji djeluju u nacionalnim okvirima u svim ključnim sektorima ekonomije, 24 granskih sindikata i članstvo od 1.4 miliona. Abu Aita je komandovao ogromnom snagom i autoritetom među avangardom Egipatske revolucije.

Nažalost, kao i sve druge vodeće ličnosti revolucije, on je bio reformist. Abu Aita je vjerovao da radničke političke i ekonomske borbe trebaju biti razdvojene, greška koja je bila odraz niske političke svijesti radničkih vođa uslijed decenija režimske represije. Često se u izvještajima egipatskih radničkih borbi ponavlja izgovor kako radnike ne zanima politika. Naravno da radnike ne zanima politika Mubaraka, Morsija ili Sisija! Uloga radničkog vođstva je da radnike uvjere kako imaju svoj politički interes. Bez vjere u sposobnost radnika da vode borbu na političkom polju, čak i tokom revolucije, Abu Aita nije pozvao na organizovanje masovne nezavisne partije radničke klase, koja bi povezala hiljade malih borbi na radnim mjestima sa opštom borbom za političku vlast. Kada je izabran u parlament 2011. godine, on je bio kandidat na listi koju je predvodilo Muslimansko bratstvo.

Lijevi naserist Hamdin Sabahi je takođe u revoluciju ušao s velikim političkim autoritetom. I on nije uspio da pretvori narodnu podršku na predsjedničkim izborima 2012. u masovnu političku organizaciju radničke klase. Sabahi se kandidovao na radničkom programu, zagovarajući široku nacionalizaciju, minimalnu platu od 1200 egipatskih funti, određivanje maksimalne plate i progresivni porez za 1% najbogatijih. Pobijedio je u Kairu, Aleksandriji, Luksoru, Sinaju, skoro u svakom industrijskom centru u delti Nila i regijama oko Sueckog kanala. On bi pobijedio Morsija u drugom krugu izbora da vladajuća klasa nije namjestila da njihov kandidat Ahmed Šafik ostane u igri. Sabahi je s pravom pozvao na bojkot izbora, ali je odbio da iskoristi svoju platformu da mobiliše mase, jer je smatrao da bi to bilo nedemokratski!

Umjesto toga, šest mjeseci kasnije, Abu Aita i Sabahi su sa ličnostima starog režima i liberalima kao što je El Baradeji formirali narodni front kao opoziciju Muslimanskom bratstvu. Nema sumnje da su se trenutni interesi masa i dominantnog krila vladajuće klase preklopili čim je Morsi pokušao da konsoliduje vlast u svojim rukama novembra 2012. Neuspjevši da uspostave nezavisnu opoziciju na klasnoj osnovi, radničke vođe su ugrozile revoluciju skrenuvši je sa puta preuzimanja vlasti u sigurne kanale vladajuće klase. Upravo se to dogodilo.

U svakom kritičnom momentu revolucije - na primjer u velikim ustancima novembra 2011, novembra 2012, i januara 2013. godine - Sabahi, Abu Aita i liberalni opozicionari kao El Baradeji učinili su sve da zadrže pokret i spriječe ga da sruši režim. Da su uložili barem pola te energije i posvećenosti u stvarno građenje organizovanog revolucionarnog pokreta, stvari bi bile potpuno drugačije.

Uprkos ovim greškama, da su Sabahi i druge vođe tokom ili poslije 30. juna 2013. preuzeli nezavisnu klasnu poziciju, napredni slojevi radničke klase bi ih, ako ništa, slijedili. Loptica bi bila prebačena vladajućoj klasi, i mase bi uvidjele jasnu razliku između revolucije i potencijalne kontrarevolucije. Obični pripadnici vojske bi mogli donijeti jasnu odluku, i moguće je da bi bili spremni da pređu na stranu revolucije.

Nasuprot tome, Sabahi je potpuno prihvatio diktaturu Sisija nakon 30. juna, a Abu Aita je prihvatio mjesto Ministra rada. On je ostao nijem na pokušaje države da uguši štrajkove, koristeći represiju nad Muslimanskim bratstvom kao izgovor. Podržao je mjere protiv nezavisnih radničkih organizacija. Kao što je Trocki jednom rekao, mogućnost izdaje je uvijek prisutna u reformizmu. Čim prihvatiš ograničenja sistema, moraćeš prihvatiti i diktate tog sistema. Abu Aita je samo jedan od mnogih vođa revolucije kojeg je novi režim potkupio. Dezorijentisan i demoralisan takvim izdajama, nakon tri godine besplodne borbe, masovni pokret je počeo da se osipa.

Sada ovih navodnih vođa nigdje nema. Samo je predsjednički kandidat sa izbora 2012. godine, Kalid Ali, uprkos svojim reformističkim iluzijama, zadržao nezavisnu poziciju u odnosu na režim. Ostao je fokusna tačka privlačenja masa na predsjedničkim izborima 2018. ali se povukao iz izborne trke nakon hapšenja zbog navodnog nemorala. Izbori su održani pod represijom bez mnogo javnih okupljanja, čak sa zabranom izlaska na izbore potencijalnih Sisijevih rivala iz Mubarakovog tabora. Egipatski radnici sada moraju platiti krizu revolucionarnog vođstva. Oni na teži način moraju naučiti da je jedino jedinstvo za koje se vrijedi boriti jedinstvo njihove klase.

Pitanja kruha i slobode su nerazdvojiva

Za liberalne međunarodne medije, Egipatska revolucija je počela i završila sa pitanjem demokratije. Ali šta zapravo demokratija znači?

Sigurno da je zauzimanje ulica od strane miliona ljudi suočenih s monstruoznom policijskom državom, kako bi proveli svoje zahtjeve, istinski demokratski čin koji nadilazi stavove bilo kojeg buržoaskog liberalnog komentatora. Demokratska prava poput slobode govora, političke odgovornosti, i slobode štampe ključne su pokretačke snage Egipatske revolucije.

Izvor: Jonathan Rashad

Državna represija i odsustvo osnovnih demokratskih prava problemi su koji su izazvali prvi talas revolucije koji je potom otvorio prostor za nade i aspiracije miliona ljudi. Naravno, postojao je i radnički pokret sa svojim socijalnim zahtjevima koji se razvijao prije 2011. godine, kao što smo već govorili.

Iskustvo Egipatske revolucije je pokazalo da ni osnovni buržoasko - demokratski zadaci ne mogu biti ostvareni na osnovama egipatskog kapitalizma. Sve početne demokratske zahtjeve iz januara 2011. režim je priznao u roku od godinu dana, ali niti jedan nije konsolidovan na bilo koji značajan način. Danas, 10 godina poslije, mase su i dalje bez istih osnovnih demokratskih prava. Može li ijedan iskreni Egipćanin reći da sada živi u demokratiji? Prvi krug parlamentarnih izbora 2015. imao je odaziv od 2%, što pokazuje nepoštovanje egipatskog naroda prema lažnom izbornom procesu. U međuvremenu je trenutni režim iskoristio četiri godine za represiju nad disidentskim političkim glasovima kao i nad nezavisnim novinarima i izdavačima.

Najbolji primjeri demokratije u praksi koje je Egipatska revolucija (privremeno) postigla bila je ona na radnim mjestima, u obliku nezavisnih štrajkačkih komiteta. Ovi komiteti su odmah i u potpunosti bili odgovorni radnicima koji poduzimaju kolektivne akcije. Ovo nema veze sa uzvišenim apstrakcijama El Baradejia i drugih o "zapadnom stilu" buržoaske demokratije primijenjene u Egiptu po istim standardima kao u SAD.

Problem sa demokratijom na radnim mjestima je taj što nikad nije dobila opšti, nacionalni, politički izraz zbog nedostatka revolucionarne partije radničke klase. Na lokalnom nivou ona je mogla postojati da služi ovoj ili onoj pojedinačnoj borbi oko plata, ugovora, otpuštanju šefova i drugih socijalnih zahtjeva. Ovi socijalni zahtjevi su trebali biti povezani sa političkom akcijom na nacionalnom nivou jer su mogli biti ostvareni jedino preuzimanjem političke moći od strane egipatskih radnika.

Kao što na pitanje demokratije postavljeno od strane revolucije nije dobilo adekvatan odgovor, tako je nestao i veliki dio socijalnih reformi koje su radnici osvojili kroz borbu. Ovo je velikim dijelom zbog relativnog rasta troškova života u Egiptu koji je izmakao kontroli u posljednjih pet godina zbog tekuće krize egipatskog kapitalizma. Takođe pokazuje i privremeni karakter reformi u okvirima kapitalističkog sistema. Prosječne plate su sada puno manje nego prije 10 godina, privremeni ugovori i neformalno zapošljavanje su i dalje prisutni u svim sektorima ekonomije, a režimske sluge su se vratile na upravljačke pozicije.

Nažalost, među nekim dijelovima revolucionarne omladine pojavila se snishodljivost prema radničkoj klasi i njenim socijalnim zahtjevima. Ovo je omogućilo vladajućoj klasi da pacifikuje pokret praznim obećanjima o formalnim demokratskim pitanjima, dok je pitanje kruha, tj. ekonomske demokratije, gurnuto u stranu. Kao što aktivist Hišam Kasim kaže: "Ako za nekoliko godina osoba koja je čistila moju ulicu i bila jednako instrumentalizovana kao i ja u cijeloj ovoj stvari otkrije da "Pa ... i dalje metem ulicu i živim s 2 dolara dnevno", ponovno ću ustati". A radnička klasa je ponovo počela ustajati - od krušnih nereda 2017. do Muhamed Ali protesta 2019.

Centralni problem revolucije bio je odvajanje demokratske i ekonomske borbe kao dvije različite borbe. U stvarnosti one su potpuno isprepletene. Marksisti se u potpunosti bore za demokratska prava masa. Ipak, egipatski kapitalizam ne može omogućiti ta prava jer bi time otvorio put masama da postave svoje ekonomske zahtjeve koje sistem ne može zadovoljiti. Zato su borba za demokratska prava i viši životni standard jedno te isto: obe su povezane borbom protiv kapitalizma. Egipatska omladina mora proučavati svoju revoluciju iz klasne perspektive kako bi izvukla ključne zaključke i usmjerila revolucionarni entuzijazam u smjeru radništva. Ovo je jedini put prave demokratske vlasti koju Egipatska revolucija može postići.

Ne možete revoluciju zaustaviti na pola puta

Neuspjeh revolucije da ukloni buržoaski režim i državu ima strašne socijalne i političke posljedice. Egipatski kapitalizam ide iz jedne u drugu krizu: od kolapsa valute 2016. do najnovije ekonomske krize izazvane Kovidom-19 koja snažno potresa ekonomiju. Na stranu ekonomski efekti, virus je van kontrole u Egiptu. U zatvorskom sistemu širi se poput požara. Režim je ukinuo skoro sve restrikcije (koje je ranije uveo) puštajući bolest da se širi kroz stanovništvo, prikrivajući stvarne brojke zaraženih i umrlih.

I prije pandemije nivo siromaštva je rastao, kao i troškovi života nakon ukidanja subvencija na gorivo. Prije pet godina izvještaj je pokazao kako preko 50% Egipćana ima nepodnošljivu stambenu situaciju. Deceniju star zakon o nepodizanju stanarina je ukinut. U isto vrijeme, građevinski mešetari zgrću svoje milijarde iz polupraznih luksuznih odmarališta.

Sisijeva vlast donijela je porast napada islamističkih terorista, dok se egipatska vojska nastavlja miješati u varvarske građanske ratove koji bjesne u Libiji i Jemenu.

Trenutno se čini da je Sisi produžio svoj predsjednički mandat na neodređeno vrijeme čime je prekršio jedino preostalo obećanje revoluciji. Tokom njegove vladavine, vladajuća klasa je sprovela brutalnu osvetu zbog revolucije posebno na mladim aktivistima. Međutim, nije bila u stanju da primijeni represiju direktno nad radničkom klasom jer su radnici tokom revolucije odlučno pokazali da je ravnoteža moći u društvu na njihovoj strani.

Najgora posljedica zaustavljanje revolucije na pola puta je efekat koji to ima na klasnu svijest. Intenziviranje klasnih borbi prije 2011. godine i eksplozivni revolucionarni masovni pokret koji je uslijedio, ostavili su vakuum. Državni aparat je ispunio ovaj vakuum klimoglavcima iz starog režima, prisvojivši sebi kredibilitet revolucionarnog pokreta da opravda ovaj čin. Zbog nedostatka revolucionarnog vođstva koje bi djelovalo nezavisno, ovaj proces je zbunio mase. Za većinu kao da se ništa nije promijenilo ili je situacija postala još gora.
Ipak, nije tačno da se ništa nije promijenilo. Iako je kratkoročno došlo do dezorijentacije klasne svijesti, neprocjenjivo je iskustvo dobijeno iz godina revolucionarne borbe, jer su mase bile prisiljene proći školu SCAF-a i Muslimanskog bratstva, i to iskustvo još uvijek nije izgubljeno. Egipatski radnici i omladina imaju priliku da izvuku potrebne zaključke iz ovog bogatog iskustva, kao i iz škole Abdela Fataha El - Sisija. Neka od ovih iskustava smo već vidjeli u praksi tokom posljednje dvije godine kada su radnici organizovali demonstracije protiv Sisija bez obzira na provokacije i pritisak gazda i državne sigurnosti.

Odsustvo revolucionarne partije radničke klase je i dalje vidljivo širom današnjeg Egipta. Egipatska revolucija nikad nije bila pobijeđena u otvorenoj borbi; odgovornost za njen neuspjeh leži u potpunosti na njenom vođstvu. Lekcija je: pripremimo revolucionarnu partiju ukorijenjenu u radničkoj klasi unaprijed za sljedeći revolucionarni pokret, na ispravnoj teorijskoj osnovi. To počinje sada sa učenjem lekcija perioda 2011. - 2014. kako bi se pravilan zaključak primijenio u praksi. To je način građenja revolucionarne organizacije dostojne svog imena.

Snaga, kreativnost i volja egipatskih masa da transformišu društvo nikad nije bila upitna. Nedostajao je samo subjektivni faktor. Zadatak današnjih revolucionara je da pripreme upravo taj faktor. Onda će naredna revolucionarna eksplozija biti usmjerena prema osvajanju vlasti od strane radničke klase.

Objavljeno 26.januara 2021.