Buka oko Kronštata

Detalji: Kategorija: - Istorija; Objavljeno nedelja, 03 novembar 2019 16:33; Autor Lav Trocki, 1938

Kronštat se razlikuje od niza drugih sutnoburžoaskih pokreta i ustanaka samo po većem vanjskom efektu. Problem ovdje uključuje i morsku tvrđavu ispod Petrograda. Tokom ustanka proglasi su prenošeni radiom. Socijal-revolucionari i anarhisti, žureći iz Petrograda, su uljepšavali ustanak „plemenitim“ frazama i gestama. Ovo je i dokumentovano. Pomoću ovih „dokumentarnih“ materijala (lažnih etiketa), nije bilo teško napraviti legendu o Kronštatu, još više pretjeranu s obzirom da je ime Kronštata od 1917. bilo okruženo revolucionarnim oreolom. Nije uzalud meksički magazin nazvao kronštatske mornare „najčistijim od čistih“.

„Narodni front“ potkazivača

75450004 751495251983377 2046079470141440 n Kampanja oko Kronštata se u određenim krugovima vodi nesmanjenom žestinom. Pomislili bi da se kronštatska pobuna nije dogodila prije 17 godina, već juče. U kampanji sa istom revnošću i ispod istog slogana učestvuju anarhisti, ruski menjševici, lijevi socijaldemokrati Londonskog biroa, pojedinačni brbljivci, Miljukove novine i ponekad velika kapitalistička štampa. Svojevrsni „narodni front“!

Juče sam slučajno u meksičkom nedjeljniku, koji je u isto vrijeme reakcionarno katolički i „demokratski“, naletio na sledeće redove: „Trocki je naredio strijeljanje 1500 (?) kronštatskih mornara, najčistijih od čistih. Njegova politika na vlasti se nije ništa razlikovala od sadašnje Staljinove politike.“ Kao što je poznato, lijevi anarhisti izvlače isti zaključak. Kada sam po prvi put u štampi kratko odgovorio na pitanje Vendelina Tomasa, člana njujorške istražne komisije, novine ruskih menjševika su odmah stale u odbranu kronštatskih mornara... i Vendelina Tomasa. Miljukove novine su istupile u istom duhu. Anarhisti su me napali sa još većom žestinom. Svi ovi autoriteti tvrde da je moj odgovor bio potpuno bezvrijedan. Ova jednoglasnost je još više izvanredna s obzirom da anarhisti u simbolu Kronštata brane antidržavni komunizam; menjševici su u vrijeme kronštatskog ustanka otvoreno stajali za restauraciju kapitalizma. A Miljukove novine su čak i sada za kapitalizam.

Kako kronštatski ustanak u isto vrijeme može izazvati takvu gorčinu kod anarhista, menjševika, „liberalnih“ kontrarevolucionara? Odgovor je jednostavan: sve ove grupe su zainteresovane za kompromitovanje jedine prave revolucionarne struje, koja se nikad nije odrekla svoje zastave, nije pravila kompromise sa neprijateljima i sama predstavlja budućnost. To je zato što među tim zakašnjelim potkazivačima mog kronštatskog „zločina“ ima mnogo bivših revolucionara ili polu-revolucionara, ljudi koji su izgubili program i principe i koji imaju potrebu da odvlače pažnju sa kraha 2. Internacionale ili podmuklosti španskih anarhista. Za sada, staljinisti se još uvijek ne mogu otvoreno pridružiti ovoj kampanji oko Kronštata, ali čak i oni sa zadovoljstvom trljaju ruke, jer su napadi direktno upućeni prema „trockizmu“, protiv revolucionarnog marksizma, protiv 4. Internacionale!

Zašto su se ovako različite grupe posebno zauzele oko Kronštata? Tokom godina revolucije mi smo se nerijetko sukobljavali sa Kozacima, seljacima, čak i sa nekim dijelovima radnika (neke grupe radnika sa Urala su organizovale dobrovoljački puk u okviru vojske Kolčaka!). Antagonizam između radnika kao potrošača i seljaka kao proizvođača i prodavaca hljeba su većinom korijen ovih sukoba. Pod pritiskom potreba i siromaštva, radnici su se ponekad dijelili na neprijateljske tabore, zavisno od jačih ili slabijih veza sa selom. Crvena Armija se takođe našla pod uticajem sela. Tokom godina građanskog rata bilo je potrebno više puta razoružati nepovezane pukove. Predstavljanje „Nove ekonomske politike“ (NEP) je smanjilo trvenje ali ga nije eliminisalo. Čak suprotno, napravilo je put za ponovnu pojavu kulaka (bogatih seljaka) i dovelo je, na početku ove decenije, do obnove građanskog rata na selu. Kronštatski ustanak je bio samo epizoda u istoriji odnosa između proleterskog grada i sitnoburžoaskog sela. Ovu epizodu je moguće razumjeti jedino povezanu sa generalnim smjerom razvoja klasne borbe tokom revolucije.

Predstava oko revolucionarnog autoriteta Kronštata je jedna od raspoznavajućih svojstava ove istinski šarlatanske kampanje. Anarhisti, menjševici, liberali i ostali reakcionari pokušavaju da prikažu stvar kao da su početkom 1921. boljševici okrenuli oružje na iste one kronštatske mornare koji su garantovali pobjedu Oktobarske pobune. Ovdje je polazna tačka svih neistina. Ko želi da razotkrije ove laži prvo treba da pročita članak druga J.G. Rajta (J.G. Wright) u „Novoj Internacionali“. Moj problem je drugi: želim da generalno opišem karakter kronštatskog ustanka.

Društvena i politička grupisanja u Kronštatu

Revolucija se „pravi“ direktno od manjine. Međutim, uspjeh revolucije je moguć jedino ako ova manjina ima veću ili manju podršku, ili barem prijateljsku neutralnost, od strane većine. Pomjeranja u različitim fazama revolucije, kao tranzicija od revolucije do kontrarevolucije, je direktno određena mjenjanjem političkih odnosa između manjine i većine, između avangarde i klase.

Među kronštatskim mornarima bila su tri sloja: proleterski revolucionari, neki sa ozbiljnom prošlošću i obukom; srednja većina, uglavnom seljaci po porijeklu; i konačno, reakcionari, sinovi kulaka, vlasnici radnji i sveštenici. Za vrijeme carizma, red na vojnom brodu i u tvrđavi se održavao toliko dugo dok oficiri, djelujući kroz reakcionarne dijelove sitnih oficira i mornara, podređuju srednji sloj svom uticaju ili teroru, izolujući tako revolucionare, uglavnom mehaničare, tobdžije, električare, većinom gradske radnike.

Smjer ustanka na vojnom brodu „Potemkin“ 1905. se potpuno bazirao na odnosu između ova tri sloja, na borbi između proletera i sitnoburžoaskih reakcionara za uticaj na brojni seljački sloj. Ko god nije razumio ovaj problem, koji se provlači kroz cjelokupni revolucionarni pokret u floti, bolje da ćuti o problemima ruske revolucije. Ona je u cjelosti, a u velikom dijelu još uvijek, borba između proletarijata i buržoazije za uticaj na seljaštvo. Tokom sovjetskog perioda, buržoazija se prvenstveno pojavljivala u odijelu kulaka (gornjem sloju sitne buržoazije), „socijalističke“ inteligencije, a sada u formi „komunističke“ birokratije. To je osnovni mehanizam revolucije u svim fazama. U floti je to više centralizovano, zato je i dobilo dramatičniji izraz.

Politički sastav kronštatskog sovjeta je izražavao sastav garnizona i posade. Vodstvo sovjeta u rano ljeto 1917. je pripadalo boljševičkoj partiji, koja se oslanjala na bolje dijelove mornara, uključivala u sebe mnoge revolucionare iz ilegalnog pokreta koji su bili oslobođeni teškog rada u zatvorima. Sjećam se da su boljševici u vrijeme Oktobarske pobune činili manje od polovine kronštatskog sovjeta. Većinu su činili eseri i anarhisti. Nije bilo menjševika u Kronštatu. Menjševička partija je posebno mrzila Kronštat. Ni funkcioneri esera nisu imali bolji stav. Kronštatski eseri su brzo prešli u opoziciju Kerenskom i formirali jednu od brigada „lijevih“ esera. Oni su se bazirali na seljački dio flote i garnizone na obali. Što se tiče anarhista, oni su bili šarolika grupa. Među njima je bilo pravih revolucionara, kao Žuk i Željeznikov, ali su ovo bili elementi tijesno povezani sa boljševicima. Većina kronštatskih „anarhista“ su predstavljali gradsku sitnu buržoaziju i bili na manjem revolucionarnom nivou nego eseri. Predsjednik sovjeta je bio nepartijski čovjek, „naklonjen „anarhistima“; u osnovi miran sitni službenik koji je ranije bio podređen carističkoj vlasti, a sada je podređen... revoluciji. Potpuno odsustvo menjševika, „lijevi“ karakter esera, sitnoburžoaski karakter anarhista je rezultat same oštrine revolucionarne borbe u floti i dominantnog uticaja proleterskih dijelova na mornare.

Promjene tokom godina građanskog rata

Društvena i politička karakterizacija Kronštata, ako se želi, može biti potkrijepljena i prikazana mnogim činjenicama i dokumentima, i to je već dovoljno da se osvijetle preokreti u Kronštatu tokom godina građanskog rata koja i fizionomiju Kronštata mijenja do neprepoznatljivosti. Baš zbog obog važnog aspekta pitanja, zakašnjeli optuživači ne govore ni riječ, dijelom iz neznanja, dijelom iz zlobe.

Jeste, Kronštat je ispisao herojsku stranicu u istoriji revolucije. Ali je građanski rat počeo sistematsku depopulaciju Kronštata i cijele baltičke flote. Na početku oktobarskog ustanka odredi kronštatskih mornara su slati u pomoć Moskvi. Drugi odredi su poslani na Don, Ukrajinu, da rekviziraju hljeb i organizuju lokalnu vlast. Činilo se na početku kao da je Kronštat neiscrpan. Sa različitih frontova slao sam desetine telegrama o mobilizaciji novih „pouzdanih“ odreda među petrogradskim radnicima i baltičkim mornarima. Ali početkom 1918, i ne kasnije od 1919, na frontu su se počeli žaliti na nove odrede iz Kronštata da su nezadovoljavajući, nedisciplinovani, nepouzdani u borbi, i da čine više štete nego koristi. Poslije likvidacije Judeniča (u zimu 1919.), baltička flota i kronštatski garnizon su bili skinuti iz svih revolucionarnih jedinica. Svi elementi u njima koji su bili od koristi su poslani protiv Denikina na jug. Ako su u periodu 1917-1918. kronštatski mornari bili na znatno višem nivou u odnosu na prosječni nivo Crvene Armije i obrazovali glavninu svih odreda kao i glavninu sovjetskog režima u mnogim oblastima, oni mornari koji su ostali u „mirnom“ Kronštatu do početka 1921. nisu odgovarali ni na jednom frontu tokom građanskog rata, sada su bili na znatno manjem nivou u odnosu na prosječni nivo Crvene Armije, uključujući i veliki postotak demoralisanih elemenata u raskošnim hlačama i sportskim frizurama.

Demoralizacija zbog gladi i špekulacija se ukupno povećala do kraja građanskog rata. Takozvani „nosači vreća“ (sitni špekulanti) su postali društvena vaš, prijeteći da uguše revoluciju. Posebno u Kronštatu gdje garnizon nije radio ništa a imao sve što mu treba, demoralizacija je uzela velike dimenzije. Kada su uslovi postali kritični u izgladnjelom Petrogradu, politički biro je više puta diskutovao o mogućnosti osiguravanja „unutrašnje pozajmice“ iz Kronštata gdje je ostala još izvjesna količina zaliha, ali su delegati petrogradskog sovjeta odgovorili. „Nećete od njih dobrotom ništa dobiti. Oni špekulišu odjećom, ugljem i hljebom. Sada je u Kronštatu svaki ološ podigao glavu.“ To je bila prava situacija. Nije bilo slatke idealizacije nakon događaja.

Dalje se mora dodati da su se bivši mornari iz Letonije i Estonije, koji su se plašili da će biti poslani na front, pripremali da pređu u svoju novu buržoasku domovinu, Letoniju i Estoniju, pridružili baltičkoj floti kao „dobrovoljci“. Ovi elementi su u osnovi bili neprijateljski nastrojeni prema sovjetskim vlastima i ovo neprijateljstvo su potpuno ispoljavali u danima kronštatskog ustanka... Pored toga, bilo je i hiljade letonskih radnika, većinom bivših radnika na farmama, koji su pokazali besprimjerno herojstvo na svim frontovima tokom građanskog rata. Zato ne smijemo katran sa letonskih radnika i „kronštatovaca“ čistiti istom četkom. Moramo razdvojiti socijalne i političke razlike.

Društveni korijeni ustanka

Problem ozbiljnog proučavanja se sastoji u definisanju, na osnovu objektivnih okolnosti, društvenog i političkog karaktera kronštatske pobune i njenog mjesta u razvitku revolucije. Bez ovoga, „kriticizam“ je uprošćen na sentimentalno jadikovanje u pacifističkom duhu Aleksandra Berkmana, Eme Goldman i njihovih imitatora. Ovo plemstvo nema ni najmanje razumjevanje kriterijuma i metoda naučnog istraživanja. Oni citiraju proglase ustanika kao što pobožni propovjednici citiraju Sveto pismo. Štaviše, oni se žale da ja ne uzimam u obzir „dokumente“, odnosno jevanđelje Mahnoa i drugih apostola. Uzeti dokumente „u obzir“ ne znači uzeti ih kao vrijednosni papir. Marks je rekao da se ne može suditi o ljudima po onome što govore o sebi. Karakteristika partije je u velikoj mjeri određena društvenim sastavom, svojom prošlošću, vezama sa različitim klasama i slojevima, a ne svojim usmenim i pisanim deklaracijama, naročito tokom kritičnog momenta građanskog rata. Na primjer, ako bi uzeli kao čisto zlato brojne proglase Negrina, Garsije Olivera i društva, morali bi ovu gospodu prepoznati kao žarke prijatelje socijalizma. Ali u stvarnosti, oni su podmukli neprijatelji.

U periodu 1917-1918. revolucionarni radnici su predvodili seljačke mase, ne samo flote nego i cijele zemlje. Seljaci su zauzeli i podijelili zemlju često pod vodstvom vojnika i mornara koji su dolazili u njihove oblasti. Rekvizicije hljeba su tek počele većinom od zemljovlasnika i kulaka. Seljaci su se pomirili sa rekvizicijama kao privremenim i nužnim zlom. Ali se građanski rat protegao na tri godine. Grad nije dao ništa selu a uzeo skoro sve, većinom za potrebe rata. Seljaci su to dopustili „boljševicima“ ali su postali neprijateljski nastrojeni prema „komunistima“. Ako su u prošlom periodu radnici vodili seljake napred, sada su seljaci vukli radnike nazad. Samo zbog ove promjene u raspoloženju, Bijeli su mogli djelimično na svoju stranu da privuku dio seljaka, čak i dio poluseljaka - poluradnika Urala. Ovo raspoloženje, neprijateljstvo prema gradu, njegovano od strane Mahnovog pokreta, koji je zauzimao i pljačkao vozove označene za fabrike i Crvenu Armiju, razvaljivao željezničke pruge, ubijao komuniste itd. Naravno, Mahno je ovo nazvao anarhističkom borbom protiv „države“. U stvarnosti, ovo je bila borba bijesnih sitnih vlasnika protiv proleterske diktature. Sličan pokret se pojavio i u drugim oblastima, pogotovo u Tombovskoj oblasti, pod zastavom „socijal-revolucionara“. Konačno, u različitim dijelovima zemlje bili su aktivni tzv. „zeleni“ seljački odredi. Oni nisu priznavali ni Crvene ni Bijele i izbjegavali su gradske partije. „Zeleni“ su se ponekad sukobljavali sa Bijelima, ali naravno nisu dobijali nikakvu milost od Crvenih. Kao što se sitna buržoazija ekonomski nalazi između krupnog kapitala i proletarijata, tako su i seljački partizanski odredi zdrobljeni između Crvene Armije i Bijelih.

Samo površna osoba u Mahnovim bandama i kronštatskoj pobuni može vidjeti borbu između apstraktnih principa anarhizma i „državnog socijalizma“. Svi ovi pokreti su ustvari grčevi seljačke sitne buržoazije koja se želi osloboditi kapitala, ali se u isto vrijeme ne želi podrediti diktaturi proletarijata. Sitna buržoazija konkretno ne zna šta želi, i po prirodi svog položaja ne može ni znati. Zato tako lako pokrivaju svoje zbunjene zahtjeve i nade, sada sa anarhističkom zastavom, onda sa populističkom, ili jednostavno sa „zelenom“. Svrstavanjem u opoziciju prema proletarijatu oni pokušavaju mahanjem sa svim ovim zastavama da okrenu točak revolucije nazad.

Kontrarevolucionarni karakter kronštatske pobune

Naravno, nije bilo neprelaznih pregradnih zidova koji dijele različite društvene i političke slojeve Kronštata. Još uvijek je u Kronštatu bio određeni broj kvalifikovanih radnika i tehničara koji su održavali mašine. Ali su čak i oni metodom negativne selekcije bili identifikovani kao politički nepouzdani i beskorisni za građanski rat. Neke „vođe“ ustanka su bili iz ovih elemenata. Ali, ova potpuno prirodna i neizbježna okolnost, koju neki tužioci pobjedonosno ističu, nimalo ne mijenja antiproleterski karakter pobune. Osim ako se nećemo zavaravati pretencioznim sloganima, lažnim etiketama itd., vidjećemo da je kronštatski ustanak oružana reakcija sitne buržoazije na teškoće socijalne revolucije i ozbiljnosti proleterske diktature.

To je bio pravi značaj kronštatskog slogana: „Sovjeti bez komunista!“, koji je odmah prihvaćen, ne samo od esera, već i od buržoaskih liberala. Kao dalekovidni predstavnik kapitala, profesor Miljukov razumije da oslobađanje sovjeta od boljševičkog vodstva znači da se za kratko vrijeme potpuno unište sovjeti. Iskustvo ruskih sovjeta tokom perioda menjševičke i eserske dominacije, čak i jasnije, iskustvo njemačkih i austrijskih sovjeta pod dominacijom socijademokrata, to potvrđuju. Esersko-anarhistički sovjeti mogu samo poslužiti kao most od proleterske diktature do restauracije kapitalizma. Oni ne mogu igrati nikakvu drugu ulogu, bez obzira na „ideje“ njihovih učesnika. Kronštatski ustanak tako ima kontrarevolucionarni karakter.

Sa klasne pozicije koja – bez uvrede za časne eklektičare – ostaje osnovni kriterijum ne samo za politiku već i za istoriju, jako je važno uporediti ponašanje Kronštata i Petrograda u tim kritičnim danima. Čitav vladajući sloj radnika je bio dovučen iz Petrograda. Glad i hladnoća su vladali napuštenim gradom, možda čak i žešće nego u Moskvi. Herojski i tragičan period! Svi su bili gladni i razdražljivi. Svi su bili nezadovoljni. U fabrikama je vladalo potpuno nezadovoljstvo. Ilegalni organizatori esera i Bijelih oficira su pokušali da povežu vojni ustanak sa pokretom nezadovoljnih radnika.

Kronštatske novine su pisale o barikadama u Petrogradu i da ima na hiljade ubijenih. Štampa cijelog svijeta je objavila isto. Zapravo potpuno suprotno se dogodilo. Kronštatski ustanak nije privukao petrogradske radnike. Odbio ih je. Nastavilo se raslojavanje po klasnim linijama. Radnici su odmah shvatili da kronštatski ustanici stoje na suprotnim stranama barikada – i oni su podržali sovjetsku vlast. Politička izolacija Kronštata je bila uzrok unutrašnje nesigurnosti i vojnog poraza.

NEP i kronštatski ustanak

Viktor Serž (Victor Serge) koji pokušava napraviti neku vrstu sinteze anarhizma, POUM-izma i marksizma, intervenisao je nažalost i u polemiku oko Kronštata. Po njegovom mišljenju, predstavljanje NEP-a godinu ranije moglo je spriječiti kronštatski ustanak. Priznajmo to. Ali ovakav savjet je lako dati poslije događaja. Istina je, kao što se Viktor Serž prisjeća, da sam ja predložio prelaz na NEP već 1920. Ali nisam bio siguran unapred na njegov uspjeh. Nije mi bila tajna da lijek može biti opasniji od same bolesti. Kada sam vidio protivljenje vođa partije, nisam apelovao na činove, u cilju da izbjegnem mobilizaciju sitne buržoazije protiv radnika. Iskustvo i posljedice od 12 mjeseci su bile potrebne da uvjere partiju za potrebu uzimanja novog kursa. Ali vanredna činjenica je da su baš anarhisti iz cijeg svijeta gledali na NEP kao na izdaju kominizma. A sada nas advokati anarhista optužuju zašto nismo predstavili NEP godinu ranije.

Lenjin je 1921. više puta priznao da je partijska tvrdoglavost odbrane metoda „ratnog komunizma“ bila velika greška. Ali da li ovo mjenja stvar? Šta god bio neposredni ili dalji cilj kronštatske pobune, on je u svojoj osnovi bio smrtna opasnost za diktaturu proletarijata. Samo zbog toga što je bila kriva za političku grešku, da li je proleterska revolucija trebala izvršiti samoubistvo da sama sebe kazni? Ili je bilo dovoljno obavjestiti kronštatske mornare o NEP mjerama da ih se smiri? Iluzije! Ustanici nisu mogli imati jasan program zbog same prirode sitne buržoazije. Oni nisu razumjeli da su njihovi očevi i braća prije svega trebali slobodnu trgovinu. Oni su bili nepovezani i zbunjeni, i nisu vidjeli izlaz. Svjesniji, desni elementi, djelujući iza kulisa, željeli su restauraciju buržoaskog režima. Ali to nisu govorili glasno. „Lijevo“ krilo je htjelo ukinuti disciplinu, „slobodne sovjete“ i bolje obroke. NEP je mogao postepeno smiriti seljake, a poslije njih i nepovezane dijelove vojske i flote. Ali zato je bilo potrebno vrijeme i iskustvo.

Najdjetinjastiji argument od svih je taj da nije bilo ustanka, da mornari nisu predstavljali prijetnju, da su „samo“ zauzeli tvrđavu i brodove. Izgleda da su boljševici golih prsa marširali preko leda protiv tvrđave samo zbog svog zlog karaktera, njihovih namjera da vještački isprovociraju sukob, njihove mržnje prema kronštatskim mornarima i mržnje prema anarhističkoj doktrini (sa kojom se tih dana niko nije bavio). Da li je ovo dječije brbljanje? Nepovezani ni vremenom ni mjestom, diletantski kritičari pokušavaju (17 godina kasnije!) predložiti da bi se sve završilo zajedničkim zadovoljstvom samo da je revolucija ostavila ustanike na miru. Nažalost, svjetska kontrarevolucija ih u tom slučaju ne bi ostavila na miru. Logika borbe u tvrđavi bi dala prevlast ekstremistima, tj. kontrarevolucionarnim elementima. Potreba za zalihama bi učinila tvrđavu u potpunosti zavisnom od buržoazije i njihovih agenata, bijele emigracije. Sve pripreme za ovakav kraj su bile izvršene. Pod sličnim okolnostima samo bi španski anarhisti ili pripadnici POUM-a pasivno čekali, nadajući se srećnom ishodu. Na sreću, boljševici su pripadali drugoj školi. Oni su smatrali svojom dužnošću da ugase vatru prije nego što počne, smanjivši broj žrtava na minimum.

„Kronštatovci“ bez tvrđave

U osnovi, uvaženi kritičari su protivnici diktature proletarijata i zbog toga toga su svi protivnici revolucije. U ovome leži cijela istina. Istina je da neki od njih prepoznaju revoluciju i diktaturu – u riječima. Ali to ne pomaže. Oni žele revoluciju koja neće voditi do diktature ili su za diktaturu bez upotrebe sile. Naravno, ovo bi bila vrlo „ugodna“ diktatura. Ali ona zahtjeva par sitnica: jednak i ekstremno visok razvitak radnih masa. U takvim uslovima diktatura bi bila nepotrebna. Neki anarhisti, koji su liberalni pedagozi, nadaju se da će za stotinu ili hiljadu godina radne mase biti na takvom nivou razvitak da će prinuda biti nepotrebna. Prirodno, kada bi kapitalizam mogao dovesti do takvog razvitka, ne bi bilo potrebe za ukidanjem kapitalizma. Samim time ni potrebe za nasilnom revolucijom koja je neizbježna posljedica revolucionarne pobjede. Međutim, propadajući kapitalizam ostavlja malo mjesta za takve humanitarno – pacifističke iluzije.

Radnička klasa, a da i ne govorimo o poluproleterskim masama, nije homogena, ni socijalno ni politički. Klasna borba stvara avangardu koja u sebe skuplja najbolje elemente klase. Revolucija je moguća ako je avangarda sposobna da vodi većinu proletarijata. Ali to ne znači da nestaju unutrašnje proturječnosti među radnicima. U momentu vrhunca revolucije, te proturječnosti su skrivene, samo da bi se u novoj fazi revolucije pokazale u svoj oštrini. Takav je cjelokupan smjer revolucije. Takav je i smjer Kronštata. Kada „radikalni“ socijalisti pokušavaju da pokažu drugačiji smjer Oktobarske revolucije, poslije događaja, sa poštovanjem ih možemo upitati da nam jasno pokažu gdje i kada su se njihovi principi potvrdili u praksi, barem djelimično, barem sa tendencijom? Gdje su znaci koji nam pokazuju pobjedu ovih principa u budućnosti? Naravno, nikad nećemo dobiti odgovor.

Revolucija ima svoje zakone. Davno smo formulisali „lekcije Oktobra“, koji nemaju samo ruski već i internacionalni značaj. Niko nije pokušao da predloži neke druge „lekcije“. Španska revolucija je negativna potvrda „lekcija Oktobra“. I ozbiljni kritičari su ušutkani ili nepouzdani. Španska vlada „Narodnog fronta“ guši socijalističku revoluciju i ubija revolucionare. Anarhisti učestvuju u ovoj vladi, a kada su izbačeni, nastavljaju da podržavaju egzekutore. A njihovi strani saveznici i advokati su u međuvremenu zaokupljeni odbranom krontštatske pobune protiv tvrdih boljševika. Sramna lakrdija!

Sadašnji sporovi oko Kronštata se okreću oko iste klasne osi kao i sam kronštatski ustanak, u kojoj su reakcionarni dijelovi mornara pokušali da sruše proletersku diktaturu. Svjesni svoje nesposobnosti u današnjoj areni revolucionarne politike, sitnoburžoaski brbljivci i eklektici pokušavaju da iskoriste staru kronštatsku epizodu u borbi protiv 4. Internacionale, tj. protiv partije proleterske revolucije. Ovi poslednji „kronštatovci“ će takođe biti zgaženi – istina, bez upotrebe oružja jer oni, na sreću, nemaju tvrđavu.